سعید نفیسی
(1274 - 1345 هـ.خ)
دانش‌پژوه ، ادیب، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم و شاعر
مشخصات:
نام واقعی:
سعید نفیسی
تاریخ تولد:
1274/03/18 خورشیدی
تاریخ درگذشت:
1345/08/23 خورشیدی (71 سالگی)
محل تولد:
تهران
جنسیت:
مرد
ژانر:
زبانشناسی، ادبیات فارسی، حقوق ، تاریخ
زندگینامه
سعید نفیسی، فرزند
علی اکبر نفیسی ملقب به ناظم الاطباء کرمانی
و از احفاد حکیم نفیس بن عوض کرمانی (طبیب نامدار ایران در قرن نهم هجری) جز نسل اول استادان دانشکده تاریخ دانشگاه تهران بود . وی تحصیلات سه‌سالهٔ ابتدایی را در مدرسهٔ شرف، یکی از نخستین مدارس جدید که پدرش تأسیس کرده بود گذراند و تحصیلات متوسطه را در مدرسهٔ علمیه، تنها مدرسه‌ای که دورهٔ متوسطه داشت، در بهار ۱۲۸۸ در تهران به پایان رساند. پانزده ساله بود که برادر بزرگترش دکتر اکبر مؤدب نفیسی او را برای ادامهٔ تحصیل به اروپا برد. نفیسی تحصیلات خود را در شهر نوشاتل سویس و دانشگاه پاریس انجام داد و در سال ۱۲۹۷ به ایران بازگشت. ابتدا در دبیرستان‌های تهران به تدریس زبان فرانسه پرداخت و بعد در وزارت فواید عامه مشغول خدمت شد. در سال ۱۲۹۷ به گروه نویسندگان مجلهٔ دانشکده پیوست و در مدت یک سالهٔ فعالیت این مجله با ملک‌الشعرا بهار همکاری داشت.
در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و علاوه بر تدریس زبان فرانسه در دبیرستان‌ها، به کار آموزش در مدارس علوم سیاسی، دارالفنون، مدرسه عالی تجارت و مدرسه صنعتی پرداخت. در سالهای بعد به تدریس در دانشکده‌های حقوق و ادبیات پرداخت و به عضویت فرهنگستان ایران درآمد.
تسلط نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران، باعث شده بود تا آثار تازه و پژوهش گرانه‌ای پدید آورد و تعداد بسیاری از متن‌های منثور و منظوم فارسی را به شیوه‌ای علمی منتشر کند و از گمنامی بیرون آورد. کتابخانه شخصی و کم‌مانندی که به مرور زمان فراهم ساخته بود به او این امکان را می‌داد که به مهم ترین مآخذ تاریخی و ادبی دسترسی داشته باشد.
سعید نفیسی از بیماری آسم رنج می‌برد و سالهای آخر عمر را در پاریس به‌سر می‌برد. زمانی که برای شرکت در نخستین کنگرهٔ ایران‌شناسان به تهران آمده‌بود در تهران درگذشت. وی را در تهران در کنار قبر پدرش و در بقعه‌ای به نام سر قبر آقا (پایین‌تر از چهارراه مولوی) دفن نمودند.
بیشتر
آخرین دیدگاه‌ها
سعید نفیسی ، نویسنده ، ادیب ، تاریخ‌نگار ، مترجم و شاعر ایرانی در روز ۱۸ خرداد سال ۱۲۷۴ خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود . سعید نفیسی فرزند میرزا علی‌اکبر ناظم‌الاطبا (معروف به "ناظم‌الاطباء کرمانی") و از اَحفاد حکیم نفیس بن عوض کرمانی (طبیب نامدار ایران در قرن نهم هجری) است . سعید نفیسی تحصیلات سه سالهٔ ابتدایی را در مدرسهٔ شرف ، یکی از نخستین مدارس جدید که پدرش تأسیس کرده بود گذراند و تحصیلات متوسطه را در مدرسهٔ علمیه ، تنها مدرسه‌ای که دورهٔ متوسطه داشت ، در بهار ۱۲۸۸ در تهران به پایان رساند . سعید نفیسی پانزده ساله بود که برادر بزرگترش دکتر اکبر مؤدب نفیسی او را برای ادامهٔ تحصیل به اروپا برد . نفیسی تحصیلات خود را در شهر نوشاتل سوئیس و دانشگاه پاریس انجام داد و در سال ۱۲۹۷ به ایران بازگشت . سعید نفیسی ابتدا در دبیرستان‌های تهران به تدریس زبان فرانسه پرداخت و بعد در وزارت فواید عامه مشغول خدمت شد . سعید نفیسی در سال ۱۲۹۷ به گروه نویسندگان مجلهٔ دانشکده پیوست و در مدت یک سالهٔ فعالیت این مجله با ملک‌الشعرا بهار همکاری داشت . سعید نفیسی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و علاوه بر تدریس زبان فرانسه در دبیرستان‌ها ، به کار آموزش در مدارس علوم سیاسی ، دارالفنون ، مدرسه عالی تجارت و مدرسه صنعتی پرداخت . سعید نفیسی در سالهای بعد به تدریس در دانشکده‌های حقوق و ادبیات پرداخت و به عضویت فرهنگستان ایران درآمد . سعید نفیسی از آغاز بنیانِ دانشگاه تهران در جایگاه استاد دانشکده‌ی حقوق و پس از آن ، به استادی دانشکده‌ی ادبیات برگزیده شد . سعید نفیسی از هموندان پیوسته‌ی فرهنگستان بود و چندی در دانشگاه‌های کابل و شهرهایی چون دهلی ، کلکته ، دانشگاه‌های قاهره و بیروت به آموزش پرداخت .
خدمات سعید نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران
تسلط سعید نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران باعث شده بود تا آثار تازه و پژوهش گرانه‌ای پدید آورد و تعداد بسیاری از متن‌های منثور و منظوم فارسی را به شیوه‌ای علمی منتشر کند و از گمنامی بیرون آورد . کتابخانه شخصی و کم‌مانندی که به مرور زمان فراهم ساخته بود به او این امکان را می‌داد که به مهم ترین مآخذ تاریخی و ادبی دسترسی داشته باشد . سعید نفیسی در رشته هایی مثل تاریخ ، تحقیق ، شعر و فرهنگ نویسی آثاری به جا گذاشت . مجموعه ای از دست نوشته های استاد نفیسی که مربوط به سالهای 1305 است ، توسط آقای جواد مهدویان با عنوان نخستین فرهنگستان ایران به روایت اسناد گردآوری و تالیف شده است .
آثار و تالیفات سعید نفیسی
تألیف‌های ادبی و تاریخی
احوال و اشعار رودکی ، ۳ جلد ، ۱۳۰۹-۱۳۱۹
تاریخ نظم و نثر ایران در زبان فارسی ، ۲ جلد ، ۱۳۳۴
جستجو در احوال و اشعار فریدالدین عطار ، ۱۳۲۰
شاهکارهای نثر معاصر فارسی ، ۲ جلد ، ۱۳۳۰-۱۳۳۲
بابک خرم دین (به اهتمام عبدالکریم جربزه دار) ، ۱۳۳۰
روزگار ابن سینا ، ۱۳۳۱
زندگی، کار و اندیشهٔ پورسینا ، ۱۳۳۳
تاریخ خاندان طاهری ، ۱۳۳۵
تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورهٔ معاصر (دو جلد) ، ۱۳۳۵-۱۳۴۴
تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان ، ۱۳۴۲
مسیحیت در ایران ، ۱۳۴۳
سرچشمهٔ تصوف ، ۱۳۴۵
فهرست تصحیح‌ها
آثار گمشدهٔ ابوالفضل بیهقی ، ۱۳۱۵
سیرالعباد الی المعاد ، سنایی غزنوی ، ۱۳۱۶
سام‌نامه ، خواجوی کرمانی ، ۱۳۱۶
تاریخ مسعودی (معروف به تاریخ بیهقی) ، سه جلد ، ۱۳۱۹-۱۳۳۲
دستورالوزرا ، خواندمیر ، ۱۳۱۷
دیوان قصاید و غزلیات عطار نیشابوری ، ۱۳۱۹
دیوان لامعی گرگانی ، ۱۳۱۹
زین‌الخبار گَردیزی ، ۱۳۳۳
سخنان منظوم ابوسعید ، ۱۳۳۴
کلیات عراقی ، ۱۳۳۵
دیوان ازرقی هروی ، ۱۳۳۶
دیوان هلالی جُغَتایی ، ۱۳۳۷
دیوان قاسم انوار ، ۱۳۳۷
دیوان رشید وطواط ، ۱۳۳۹
دیوان عَمعَق بخارایی ، ۱۳۳۹
دیوان اوحدی مراغه‌ای ، ۱۳۴۰
آثار داستانی
فرنگیس
ماه نخشب
آتش‌های نهفته (۱۳۳۹ ش)
نیمه راه بهشت (۱۳۳۲ش)
ستارگان سیاه
آخرین یادگار نادر (نمایش نامه)
تاریخ اجتماعی ایران (۲ جلد)
ترجمه‌ها
فرهنگ فرانسه به فارسی (۲ جلد)
تاریخ عمومی قرون حاضر
تاریخ ادبیات روس
نمونه‌ای از آثار پوشکین
ایلیاد
ادیسه
افسانه گریلف
نایب چاپارخانه
آرزوهای بربادرفته