فرانتس کافکا

(1883 - 1924 م)

کافکا به تصویر بصری اطمینان نمی‌کند!
پروفسور ریچارد مولر - استاد دانشگاه و محقق آثار کافکا -  در  نشست شب فرانتس کافکا از سلسله شب‌های بخارا، سخنان خود را با اشاره به مشهورترین اثر کافکا «مسخ» شروع کرد و گفت: مشهورترین داستان فرانتس کافکا «مسخ» اینگونه آغاز می شود: «یک روز صبح همین که گره‌گوار سامسا از خواب آشفته‌ای پرید، در رختخواب خود به حشره‎ تمام‌عیار عجیبی تبدیل شده بود.» از آن زمان، نسل‌های خوانندگان کتاب، هنرمندان، دانشمندان و فیلم‌سازان مشغول تصور کردن شکل دقیق از این حشره بزرگ و عجیب و غریب هستند. نویسنده روسی-آمریکایی ولادیمیر ناباکوف که کلکسیونر موفق پروانه و شاپرک نیز بود تاکید داشت گره‌گوار سوسکی بود با بال‌هایی در زیر پوسته سختش و همینطور قادر به پرواز. حشره کافکا به گونه‌ای بی‌حد و حصر کشیده، طراحی و رنگ‌آمیزی شده به تصویر کشیده شده و به صورت دیجیتالی درآمده و تبدیل به بخشی معروف از صنعت کافکا شده است.

او ادامه داد: هرچند این که آیا کافکا به شخصه قیودی جدی درباره‌ هر نوع ارائه و نمایش مستقیم و بصری از داستان‌هایش داشت کمتر شناخته شده است. کافکا در نامه‌ای به ناشر آلمانی کرت ولف می‌نویسد: «شوکی به من وارد شد. چون به نظرم تصویرگر در نظر دارد تصویر حشره را بکشد، نه، لطفا نه! نمی‌توان حشره را کشید. حتی از یک فاصله هم نمی‌شود که نشان داده شود». (25 اکتبر 1915) تنشی شدید بین نمایش تصویری و متنی – تصویر و متن - در کار کافکا وجود دارد. علیرغم شفافیت و توجه به جزییات در تخیل کافکا، غالبا استخراج تصاویر غیرمبهم از مکان‌ها و موجودات که در متن توصیف می‌شوند، امری غیرممکن است. اما چرا کافکا به تصویر بصری اطمینان نمی‌کند؟ یک پاسخ به عقیده من بسیار واضح است، نمایش متنی کمتر تحت‌اللفظی، کمتر اغواکننده و آزاردهنده است. در مقابله با واسطه متنی ذهن خواننده مجبور به طی کردن فاصله بیشتری خواهد بود
شب فرانتس کافکا - 1393/9/10 - سلسله شبهای بخارا