تاریخ مشروطه ایران

« ما از یک دیکتاتوری دیگر جمهوری وحشت داریم » ؛ وحشت تان بجاست ؛ جمهوری ( به رسم ، نه به اسم ) با کیش شخصیت و یکه تازی و خودکامگی جور در نمی آید !

مهمترین ایراد دستاورد حقوقی مشروطه خواهی ( یعنی « قانون اساسی » آن ) عدم تناسب اختیار و مسئولیت است . در آن قانون شخص پادشاه بیشترین اختیار را دارد اما بنا بر اصل 44 « شخص پادشاه از مسئولیت مبری است . وزراء دولت در هرگونه امور مسئول مجلسین هستند » . این گونه است که اگر از نتیجه کار راضی بودند ، ناشی از اراده همایونی و منویات ملوکانه است اما اگر ایرادی پیدا شد ، کار عناصر پلید نفوذی و اطرافیان نادان است ؛ و این الگو تا پایین ترین رده سازمانی تسری می یابد و به متن جامعه سرایت می کند . به هر رو ، آن نظام فروریخت و به گذشته تعلق دارد و گذشته هم برنمی گردد ولی مرده پرستی رسمی دیرینه در ایران است که بد گویی پشت سر مرده را نکوهش می کند و افسانه سرایی درباره مرده را تقویت می کند . فردای بهتر ایران در گرو آن است که این گونه باورها و رویه ها را به موزه فرهنگ بسپاریم .

از تاریخ بسیار می‌توان آموخت. اما تمام آموزه‌های حیاتی و درس‌های ارزشمند تاریخ زیر سایه‌ی همین «کیـش شخصیـت» یا «کیـش عقیـده»؟ گم شده‌اند. زیان اصلی «کیش شخصیت یا عقیده» چیست؟ همان‌طور که اشاره‌یی داشتید، این است که عینیت تاریخ را در شخصیت‌ها و عقاید «خوب» و «بد» منـجمـد می‌کند و اهریـمن و فرشتــه می‌سازد: مقصر فلان مشکلات، فلان شخص است و عامل فلان بهبودها، بهمان شخص. پس به مردمی که تمایل به دانستن دارند می‌گوید تاریـخ شما همین است: ثـمره‌ی بـرخورد فرشتـه‌ها و اهریـمن‌ها. بدبختانه تحت سیطره «کیش شخصیت یا عقیده» برخورد ما با تاریـخ وطن خـودمان، شده است مثل برخـورد با اثر هنـری درامــاتیک. آفریننده‌ی اثـر دراماتیک فقط با احساس و عاطفه‌ی مصرف‌کننده کار دارد نه با اندیشه و تفکر علمی-منطقی او. هدف او فقط این است که تماشاچی را مــجذوب عقاید و باورها و احساس‌های شخصیت‌هایش کند. برای او مهم نیست که عقاید و رفتارهای فلان شخصیت محصول کدام بسترهای عینی-تاریخی هستند، بازتاب کدام منافع و مناسبات جهان‌شمول‌اند و چه جهتی به فرایندهای تاریخی و غیرشخصی داده‌اند. آفریننده درام فقط به دنبال برانگیزاندن احساس‌های ترحم، نفرت، عشق یا ترس مصرف‌کننده است. بدبختانه برخورد ما با تاریخ این‌طور شده است. فقط کافیست نگاهی سرسری به همین سایت بیندازیم. انگار دائماً داریم راجع به آدم‌ بدها و آدم خوب‌های داستان حرف می‌زنیم. تجزیه و تحلیل عقاید و اعمال شخصیت‌ها با توجه به روندهای عینی و غیرشخصی کمترین اهمیتی برای ما ندارد. وقتی عینیات غیرشخصی و فرایندهای پیچیده تاریخ را نمی‌خواهیم بشناسیم، تاریخ برای ما می‌شود «جنــگ دائم عقاید و آرا». خود این «عقاید و آرا» از کجا آمده‌اند و چه نقشی از سوی منـافع متضاد عینی بر عهده آن‌ها نهاده شده؟ کمتـرین اهمیتی برای ما ندارد! مـا فقط می‌خواهیم به خودمان و به دیگران ثابت کنیم که دنیا به‌خودی خود «خوب» است فقط «بدها» آن را بد می‌کنند. حالا اینکه این «بدها» از کجای تاریخ سبــز شده‌اند و در کدام مناسبات عینی و غیرذهنی («غیرعقیده‌ای») نقش‌آفرینی می‌کنند به درد ما نمی‌خورد! ما بازهم خودمان را در «عقاید و باورها» غرق می‌کنیم تا مبادا خــرده‌ای از کار این دنیای خارج از «شخصیت» این دنیای جهانی‌شده گرفته شود.

من ارتباط سیستم پادشاهی مشروطه را با مرده پرستی درک نکردم و تناسب آن را متوجه نشدم، تاریخ خاورمیانه و اکثریت جمهوری های منطقه و حتی فرامنطقه نشان می دهد این جمهوری زیبایی به که تصویر می کشید بسیار نادر است اما بومی کردن دموکراسی امری راحت تر و با تبعات کمتر است سخن من این بود که افرادی که ادعای مبارزه داشتند در دوران پهلوی دوم بجای اینکه دست به اصلاحات بزنند که کاری شدندی بود از حکومت مشروع و برآمده از مشروطه یک هیولا و دیو دو سر ساختند و بعد دست به اعمالی زدند که سابقه در تاریخ معاصر ایران نداشت

سلام این نسخه تک صفحه ای و با کیفیت بالاتر اسکن شده است.

سپاس از مهرتون.

عجب منبعی هم داری که هی کپی پیست میکنی . آبراهامیان که به گفته ی خودش یک سوسیالیست (همون کمونیست خجالتی) هست.مگه پهلوی سوییس رو از قاجار گرفت که همش استبداد..دیکتاتور...کودتا آیرونساید یا سایر خزعبلاتی که امثال شما فریز شده ها در ماتریکس آل احمدی که هنوز صبح تا صبح برا خودتونم دادگاه میگیرید. گرفته بودند که هنوز بعد از 43 از به آتش کشیدن عمر من و نسل من طلبکار پهلویها هستید ؟؟دیگه عهد تیرکمون چوبی نیست که سفسطه و مغلطه های توده ای و مارکسیست اسلامی ها و سایر روشن فکر نماهایی که به آخوند باختند نیست اصلا سوسیالیست اونم در ایران البته با اقرار خیلی از اینا علاوه بر اینکه تو مملکت خودتون به آخوند باختید تو مهد کمونیست هم انگار یخ ذوب شدید و هنوز در رویای انقلاب انترناسیونالیسم پرولتریا هستند.انگار هم دوره ی رضا خان به قول شما اصلا استالین و لنین و هیتلر و موسولینی ای نبوده که همش طلبکار هستید. از ملت خاین و حروم لقمه ای که از رو سیری هار بشه و طلبکار باشه همین آخوندااا هم از سر هر چی که ناسپاس هست زیاده.

خدمت کاربر peyman8081 گرامی عرض کنم مطالبی که کاربر walterbenjamin درج کرده بر مبنای منابع درست و حقایق تاریخی صریح هستش. به شخصه شاید خیلی از عقاید ایشون رو قبول نداشته باشم، اما به پاس دانش و سواد بالا و مطالعاتش براشون احترام قائلم. این که رضا شاه با اتخاذ سیاست های اشتباه باعث عدم مشارکت و تحلیل بردن بسیاری از نیروهای میهن دوست و مستقل شد واقعیته.

خجالت ندید جناب merchant، در این سایت دوستان دیگری هستند که سواد و دانش‌شان سزاوار این تعریف است. اما در اینجا اتــفاقـاً تنها چیـز قــابل احتــرام رُک گـویی peyman8081 است. کاملاً جـدی می‌گویم. اینکه ایشان اساس جـهان‌بینی سلطنت‌ (پهلوی) را بـدون تعـارف از جــامه‌های عاریـتیی که بسیاری از سلطنت‌طلبان برتنـش کرده‌اند بیرون آورده است و عـریان و پوسـت‌کنده به نمایش می‌گذارد قابل احترام و تحسین برانگیز است. شـاهی (پدری) که لقمه در دهان ملت می‌گذارد و ملتی که هنگام «شکم‌سیــری» بجای دُم تـکان دادن برای ولی نعمتش «هـار» می‌شود و دست به خیانت می‌زند و لقمه‌ها را حرام می‌کند، نتیـجه‌ی منطقی و حکم نهایی تمام مباحث و استـدلال‌های سلطنت‌طلبان است. منتـها تمام زیرکی سلطنت‌طلبان در این است که اول و آخر حرف خود را قیچی می‌کنند و تمام صداقت این کاربر این است که بدون عبارت‌پردازی، حرف آخر را اول می‌زند.

سپاس فراوان از شماwalterbenjamin گرامی و دیگر دوستانی که هر یک به سهم خود و با نیت آگاهی بخشی نتیجه ی مطالعات و دانش و بینش خودشان را در اینجا نشر می دهند.

1 ـ اندیشه سیاسی کهن بر محور « چه کسی یا کسانی حق دارند حکومت کنند ؟ » تدوین می شد و نه پرسش « چه کسی قانون وضع می کند ؟ » ؛ مثلاً در کتیبه بیستون داریوش به تبار شاهی خود و خواست اهورا استناد می کند . این دو ( حق الهی و تبار ـ به ویژه تبار پدری ـ ) و « تغلب » مبنای حکومت تا دوران معاصر بودند . بنا بر سروده فردوسی در داستان بزرگ مهر : « همه بد ز شاهست و نیکی زشاه / کزو بند و چاهست و هم تاج و گاه / سرتاجور فر یزدان بود / خردمند ازو شاد وخندان بود / از آهرمنست آن کزو شاد نیست / دل و مغزش از دانش آباد نیست » ، و به نوشته محمد غزالی : « بباید دانستن که کسی را که او ( خدا ) پادشاهی و فرّ ایزدی داد ، دوست باید داشتن ؛ و پادشاهان را متابع باید بودن ، و با ملوک منازعت نشاید کردن ، و دشمن نباید داشتن .... خدای تعالی ... پادشاهی آن را دهد که خواهد » . در اروپا که قرن ها سازمان غیردودمانی ، نویسا و انتخابی کلیسا بر شاهان سر بود ، شاهانی چون جیمز اول که خواستند این الگوی باستانی آسیا را مبنا قرار دهند ، با قیام اشراف جنگاور و به سود شورای الیت اقتصادی و فرهنگی پس رانده و به حاشیه رفتند ؛ پارلمان و کابینه برگزیده آن در کانون سیاست و اداره جامعه قرار گرفتند . از این رو چگونگی حکومت و حدود اختیارات و نحوه بررسی و ارزیابی نمایندگان مردم و مجریان قانون ( و نه « صاحبان » مقام ) و سازمان احتماعی زیست جمعی و .... محور هم اندیشی جمعی قرار گرفت و به پیدایش علم سیاست و علم مدیریت انجامید . 2 ـ فرمان مظفرالدین شاه که در 14 امرداد 1285 صادر شد ، نه درباره مجلس قانون گذاری است و نه درباره مشروط شدن قدرت شاه به حدود قانون مصوب نمایندگان ملت . متن فرمان او گویاست : « اراده همایون ما بر این تعلق گرفت که برای رفاهیّت و امنیّت قاطبه اهالی ایران و تشیید مبانی دولت، اصلاحات مقتضیه به مرور در دوائر دولتی و مملکتی به موقع اجرا گذارده شود چنان مصمم شدیم که مجلس شورای ملی از منتخبین شاهزادگان وعلماء و قاجاریه، اعیان، اشراف، ملاکین و تجار و اصناف به انتخاب طبقات مرقومه در دارالخلافه تهران تشکیل و تنظیم شود که در مهام امور دولتی و مملکتی و مصالح عامه مشاوره و مداقه لازمه را به عمل آورده به هیئت وزرای دولت خواه ما در اصلاحاتی که برای سعادت و خوشبختی ایران خواهد شد اعانت و کمک لازم را بنماید و در کمال امنیت و اطمینان عقاید خود را در خیر دولت و ملت و مصالح عامه و احتیاجات قاطبه اهالی مملکت به توسط شخص اول دولت به عرض برساند که به صحه همایونی موشح و به موقع اجرا گذارده شود. بدیهی است که به موجب این دستخط مبارک نظامنامه و ترتیبات این مجلس و اسباب و لوازم تشکیل آن را موافق تصویب و امضای منتخبین از این تاریخ معیّن و مهیّا خواهد نمود که به صحه ملوکانه رسیده و بعون‌الله تعالی مجلس شورای مرقوم که نگهبان عدل است افتتاح و به اصلاحات لازمهٔ امور مملکت و اجراء قوانین شرع مقدس شروع نماید و نیز مقرر می‌داریم که سواد دستخط مبارک را اعلان و منتشر نمایند تا قاطبه اهالی از نیات حسنه ما که تماماً راجع به ترقی دولت و ملت ایران است کماینبغی مطلع و مرفه‌الحال مشغول دعاگوئی دوام این دولت و این مجلس بی‌زوال باشند » : تشکیل مجلسی از منتخبان « طبقات مرقومه » برای مشورت و کمک به هیئت وزرا و به عرض رساندن عقاید خود در باره « خیر دولت و ملت و مصالح عامه و احتیاجات قاطبه اهالی مملکت » تا به « صحه همایونی موشح » شود . در واقع ، اعتراض به خودکامگی حاکم تهران به درخواست عدالت خانه منجر شد و به صدرور فرمان تشکیل مجلس منتخب مشاور و معاون برای اصلاحات مقتضی در دوایر دولتی . نتیجه کشاکش های بعدی هم به قانون اساسی ای منجر شد که متمم نظام نامه انتخاب نمایندگان است و در آن از یک سو پادشاه بیشترین اختیار را دارد اما مسئول نیست ، سلطنت هم ودیعه ای است که ( بنا بر خوانش دست خط محمدعلی شاه ) به « موهبت » یا ( بنما بر مصوب مجلس « مؤسسان بعدی ) به « موجب » الهی به پادشاه مفوض شده » اما امانتی که قابل حسابرسی و بازپس گیری نیست ! 3 ـ بدون نقد میراث نیاکان و ارزیابی فراز و فرود کنش گذشتکان در بهترین حالت در حد آنان در جا خواهیم زد . به هر رو ، وجه سیاسی مدرنیته در ایران ناقص و ابتر مانده و موضوع هم اندیشی چاره جویانه نبوده و بارها فرصت را به تهدید تبدیل کرده است .