خاقانی

(520 - 595 هـ.ق)

هان! ای دل ِ عبرت‌بین! از دیده عبر کن! هان!

ایوان ِ مدائن را آیینه‌ی عبرت دان!

یک‌ره زِ لب ِ دجله منزل به مدائن کن

وَ ز دیده دُوُم دجله بر خاک ِ مدائن ران

خود دجله چنان گرید صد دجله‌ی خون گویی

ک‌از گرمی ِ خوناب‌اش آتش چکد از مژگان

بینی که لب ِ دجله چون کف به دهان آرد؟

گوئی زِ تَف ِ آه‌اش لب آبله زد چندان

از آتش ِ حسرت بین بریان جگر ِ دجله

خود آب شنیده‌ستی ک‌آتش کُنَد اَش بریان

بر دجله گِری نونو! وَ ز دیده زکات‌اش ده

گرچه لب ِ دریا هست از دجله زکات‌اِستان

گر دجله درآمیزد باد ِ لب و سوز ِ دل

نیمی شود افسرده، نیمی شود آتش‌دان

تا سلسله‌ی ایوان بگسست مدائن را

در سلسله شد دجله، چون سلسله شد پیچان

گه‌گه به زبان ِ اشک آواز ده ایوان را

تا بو که به گوش ِ دل پاسخ شنوی ز ایوان

دندانه‌ی هر قصری پندی دهد اَت نو نو

پند ِ سر ِ دندانه بشنو زِ بن ِ دندان

گوید که تو از خاکی، ما خاک تو ایم اکنون

گامی دو سه بر ما نه و اشکی دو سه هم بفشان

از نوحه‌ی جغدالحق مائیم به درد ِ سر

از دیده گلابی کن، درد ِ سر ِ ما بنشان

آری! چه عجب داری؟ ک‌اندر چمن ِ گیتی

جغد است پی ِ بلبل؛ نوحه‌ست پی ِ الحان

ما بارگه ِ دادیم این رفت ستم بر ما

بر قصر ِ ستم‌کاران تا خود چه رسد خذلان