در زلال شعر: زندگی و شعر امیرهوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)

برگرفته از متن کتاب:
نام (ه. ا. سایه) را جامعه ادبی ایران سالهاست که به خاطر سپرده است. او را بیشتر با همین نام شاعرانه به یاد می آوریم و کمتر با نام واقعی و اصلی‌اش که «امیر هوشنگ ابتهاج» باشد. سایه در ششم اسفند ماه ۱۳۰۶ خورشیدی در رشت به دنیا آمد. خانه آنها نزدیک «سبزه میدان» رشت بود و خاندانشان به حکم کارها و فعالیتهای اداری و دیوانی در سالهایی بس دور از تفرش به گیلان کوچ کرده بودند. پدربزرگ مادری‌اش «رفعت الممالک» بود و پدربزرگ پدری‌اش «ابتهاج الملک تفرشی». ابتهاج الملک، ذوق شعری داشت، «در جوانی عاشق دختری به نام گوهر بوده و برای او شعر می گفته است. ولی هیچ اثری از او در دست نیست.» وی در سال ۱۳۳۵ ه. ق به وسیله یکی از کشاورزانش در روستای دگور گیلان کشته شد. دو همسر و هفت فرزند داشت: «مادربزرگ من زن اول ابتهاج الملک بود که فقط پدرم را از او داشت. وقتی ابتهاج الملک زن دیگری گرفت، مادر پدرم طلاق گرفت. آن زن سه پسر و سه دختر به دنیا آورد: «غلامحسین»، «ابوالحسن» و «احمد علی» ابتهاج و سه دختر». پدر سایه «آقاخان ابتهاج» و مادرش «فاطمه رفعت» بود. «پدر و مادرم به گونه ای با هم قوم و خویش بودند. برای این که مادرم، مادر پدرم را عمه خانم صدا میکرد که او یا عمه و یا دختر عمه اش بود. جز پدر و مادرم که در رشت به دنیا آمدند، باقی اجدادم گیلانی نبودند: پدربزرگ پدری ام تفرشی یا گَرَکانی بود. مادربزرگ مادری ام اصفهانی بود که مادر او شیرازی بود. یا مادر پدرم تهرانی و مادر او مازندرانی بود اما مادر و پدرم رشتی هستند. من و خواهرهایم هم در رشت به دنیا آمدیم.»...