محمد مصدق در محکمه نظامی - جلد ۱
امتیاز دهید
نویسنده:
جلیل بزرگمهر
درباره:
محمد مصدق
امتیاز دهید
کتاب "مصدق در محکمه ی نظامی" اثری است به کوشش "جلیل بزرگمهر" که خود، وکیل تسخیری دکتر "محمد مصدق" در سلسله دادگاه‌های نظامی بعد از کودتای بیست و هشت مرداد بود.
پس از این کودتا، دکتر "محمد مصدق" به اتهام تلاش برای براندازی نظام سلطنتی و کودتا ضد قانون اساسی در دادگاه نظامی تحت بازجویی و محاکمه قرار گرفت و به سه سال حبس انفرادی محکوم گشت. توجیه او برای امتناع از صلاحیت دادگاه این بود که دیوان عالی صلاحیت محاکمه نخست وزیر را دارد و دادگاه نظامی از این صلاحیت برخوردار نیست و با تمام این جریانات او هنوز هم نخست وزیر قانونی کشور محسوب می‌شود.
در مقابل، دادستان مدعی شد که "دکتر مصدق" به دنبال دستور برکناری شاه در تاریخ ۲۵ تا ۲۸ مرداد، نخست وزیر نبوده و دادگاه پس از برکناری وی از سمت نخست وزیری، یعنی عدم اطاعت از دستور شاه، به بررسی اتهامات وی می پردازد. جوابیه‌ی "دکتر مصدق" این بود که وی فکر می کرد با توجه به حمل فرمان شاه در نیمه های شب توسط یک قوای مسلح، این فرمان جعلی بوده و بنابراین او سرکشی نکرده است.
"دکتر مصدق" هم در دفاع خود در دادگاه و هم در خاطراتش استدلال می‌کند که اگرچه پادشاه قدرت برکناری و انتصاب وزرا را بر اساس روح قانون اساسی ندارد، اگر فرمان در روز و ساعت اداری به او ابلاغ می‌شد، آن را می‌پذیرفت. موارد دیگری نیز در نوشتار نامه‌ی فرمان به چشم می‌خورد که حدس وی را مبنی بر جعلی بودن آن تقویت کرده بود و "جلیل بزرگمهر" در کتاب "مصدق در محکمه ی نظامی"، جزییات این موارد را به شیوایی بیان کرده است.
بیشتر
پس از این کودتا، دکتر "محمد مصدق" به اتهام تلاش برای براندازی نظام سلطنتی و کودتا ضد قانون اساسی در دادگاه نظامی تحت بازجویی و محاکمه قرار گرفت و به سه سال حبس انفرادی محکوم گشت. توجیه او برای امتناع از صلاحیت دادگاه این بود که دیوان عالی صلاحیت محاکمه نخست وزیر را دارد و دادگاه نظامی از این صلاحیت برخوردار نیست و با تمام این جریانات او هنوز هم نخست وزیر قانونی کشور محسوب می‌شود.
در مقابل، دادستان مدعی شد که "دکتر مصدق" به دنبال دستور برکناری شاه در تاریخ ۲۵ تا ۲۸ مرداد، نخست وزیر نبوده و دادگاه پس از برکناری وی از سمت نخست وزیری، یعنی عدم اطاعت از دستور شاه، به بررسی اتهامات وی می پردازد. جوابیه‌ی "دکتر مصدق" این بود که وی فکر می کرد با توجه به حمل فرمان شاه در نیمه های شب توسط یک قوای مسلح، این فرمان جعلی بوده و بنابراین او سرکشی نکرده است.
"دکتر مصدق" هم در دفاع خود در دادگاه و هم در خاطراتش استدلال می‌کند که اگرچه پادشاه قدرت برکناری و انتصاب وزرا را بر اساس روح قانون اساسی ندارد، اگر فرمان در روز و ساعت اداری به او ابلاغ می‌شد، آن را می‌پذیرفت. موارد دیگری نیز در نوشتار نامه‌ی فرمان به چشم می‌خورد که حدس وی را مبنی بر جعلی بودن آن تقویت کرده بود و "جلیل بزرگمهر" در کتاب "مصدق در محکمه ی نظامی"، جزییات این موارد را به شیوایی بیان کرده است.
آپلود شده توسط:
khar tu khar
1392/06/10
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی محمد مصدق در محکمه نظامی - جلد ۱
سرهنگ جلیل بزرگمهر وکیل دکتر محمد مصدق در دادگاه های نظامی پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۳۲ بود. او بر خلاف انتظار حکومت وقت صمیمانه در دفاع از دکتر مصدق کوشید. همین دلبستگی به دکتر مصدق سبب شد که دیگر در ارتش جایگاهی نداشته باشد، لذا پس از ختم محاکمات، او را منتظر خدمت و بلافاصله بازنشسته کردند.
دکتر مصدق در نامه ای به بزرگمهر در قدردانی او نوشته بود:
«شما وکیل تسخیری بودید، اما تسخیر نشدید و از اجرای اوامر مافوق، سر باز زدید. سخنی بر خلاف وجدان نگفتید و هر گونه مدارکی هم که مورد احتیاج اینجانب بود از نظر وظیفه، برایم تهیه نمودید که نمی دانم چگونه تشکر کنم و این انجام وظیفه سبب شد که بعد از ختم محاکمه شما را از کار خارج کنند و یک عمر صحت عمل و درستکاری شما را نادیده بگیرند. به عقیده اینجانب، شما چیزی گم نکردید و چنانچه نام نیک خود را با ثروتی که بعضی از راه خیانت به مملکت به دست آورده اند مقایسه کنید، معلوم خواهد شد کدام گواراتر است.»
بزرگمهر در طول خدمت بازنشستگی خود تا لحظه مرگ که بیش از نیم قرن بود به پژوهش مسایل تاریخی و نوشتن خاطرات خود از محکمه فرمایشی دکتر مصدق و تحلیل هایی از نهضت ملی شدن صنعت نفت دست زد که امروز جزور مستندترین مدارک تاریخی آن دوران است.