جیمز موریه

(1780 - 1849 هـ.خ)

جیمز موریه (به انگلیسی: James Justinian Morier) (۱۷۸۰ ازمیر -۱۹ مارس ۱۸۴۹ برایتون) دیپلمات و نویسنده بریتانیایی قرن نوزدهم و مأمور سیاسی مقارن با سلطنت فتحعلیشاه قاجار در ایران بود. وی به سال ۱۷۸۰ در ازمیر عثمانی چشم به جهان گشود. وی دومین فرزند ذکور ایزاک موریه بود که در ترکیه تجارت می‌کرد. جیمز پس از اتمام تحصیلاتش در انگلستان به ازمیر بازگشت و و از ۱۷۹۹ لغایت ۱۸۰۶ نزد پدرش به کسب و کار مشغول بود و در همان‌جا بود که زبان‌های ترکی و فارسی را آموخت. موریه در سال ۱۸۰۸ ذیل منصب منشی هارفورد جونز سفیر وقت بریتانیا به ایران سفر کرد. در این سفر جونز عهدنامه مجمل را با نمایندگان فتحعلیشاه قاجار به امضا رساند. یک سال بعد، موریه میرزا ابوالحسن خان شیرازی را به عنوان سفیر ایران در دربار انگلستان در سفر به لندن همراهی کرد. احتمالاً همنشینی با میرزا ابوالحسن در طول این سفر در نگارش کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی تأثیر زیادی داشته‌است. سپس در سال ۱۸۱۰ مجدداً و اینبار در خدمت سرگور اوزلی به تهران بازگشت و تا سال ۱۸۱۶ که ایران را ترک گفت برای مدتی وزیر مختار بریتانیا در ایران نیز بود. موریه پس از بازگشت به انگلستان با توجه به شناختی که از جوامع شرقی و منش مردم این سرزمین به دست آورده بود، چند کتاب به رشته تحریر درآورد که معروفترین آنها سرگذشت حاجی بابای اصفهانی است. این کتاب توسط میرزا حبیب اصفهانی به زبان فارسی ترجمه شده‌است.