هما ناطق

(1313 - 1394 هـ.خ)

در ۱۹۵۶ با بورس دولت فرانسه برای ادامهء تحصیل در ادبیات فرانسه راهی این کشور شد. یک سال در دانشگاه گرونوبل و چهار سال در دانشگاه سوربن دروس ادبیات را دنبال کرد. به جای زبان لاتن که اجباری بود، به ناگزیر و در جایگزینی آن، تاریخ و جقرافیای آسیای میانه را برگزید و سرانجام پس از پنج سال درجا زدن در رشته ادبیات فرانسه، به رشته تاریخ پیوست. فوق لیسانس و دکترای خود را هم در همین رشته در دانشگاه سوربن گرفت در ۱۹۶۹، رسالهء دکتری او به پیشنهاد دانشگاه سوربن و با همکاری «مرکز ملی پژوهش های علمی فرانسه» زیر عنوان «سید جمال الدین اسد آبادی» با مقدمه ای از ماکسیم رودنسون، در پاریس منتشر شد در ۱۹۶۷ به ایران بازگشت. پس از یک سال به استخدام دانشگاه تهران درآمد و تا ۱۹۸۱ به آموزش در رشته تاریخ پرداخت. در این راستا، آموزش «جنگ های ایران و روسیه در سدهء نوزده»، «تاریخ اجتماعی دوران قاجار»، «روشنفکران عصر مشروطه»، « تاریخچهء مشروطیت و قانون اساسی در ایران و عثمانی » را بر عهده شناخت. پژوهش هائی نیز در همین رشته به دست داد و منتشر کرد افزون بر این در ۱۹۷۱، در جایگزینی و در غیاب یکی از اساتید دانشکدهء تربیت معلم، آموزش ادبیات سده نوزده فرانسه رادر همان سال و درهمان دانشکده عهده دار شد در ۱۹۷۲، به دعوت دانشگاه پرینستون (امریکا) «تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در سدهء نوزده» را به مدت یک سال در همان دانشگاه آموزش داد از ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۱، تدریس در دانشگاه تهران را ادامه داد. در ۱۹۸۱، به دنبال انقلاب اسلامی، از نو به فرانسه باز گشت در ۱۹۸۵ با سمت استادی در دانشگاه سوربن نوین استخدام شد و در آموزشکده مطالعات ایرانی موضوعات زیر را آموزش داد ایران در دورهء قاجار» «روشنفکران عصر مشروطه»، «تاریخ مشروطیت ایران و عثمانی»، «نقش فرهنگی و سیاسی اقلیت های مذهبی در سدهء نوزده»، «ریشه ها و انگیزه های ارمنی کُشی در ترکیه، ۱۹۱۹ـ۱۸۷۵»، «خوانش اسناد خطی و آرشیو ها» (به فارسی و فرانسه)