سه سنگیاد باستانی
امتیاز دهید
نویسنده:
حسین محمدزاده صدیق
امتیاز دهید
این كتاب تدوینی نوین با وایرایشی جدید از كتاب «یادمان‌های تركی باستان» است. كه به بررسی پیشینه‌ی چندین هزارساله‌ی تركان و زبان ایشان با تكیه بر متون سه سنگیاد باستانی دشت اورخون (دولت گؤی تورك)، می‌پردازد.
استاد در بخشی از مقدمه‌ی این كتاب می‌نویسند:
«زبان سه سنگیاد كه در این كتاب معرفی می‌شود شیوه‌ی كهن دوره‌ی آلتایی ـ آذی از زبان تركی آذری معاصر است كه به شیوه‌ی «گؤی تورك» معروف شده است.
دستور زبان گؤی تورك، جزئی از دستور زبان عمومی تركی به حساب می‌آید. پیرامون تدوین اصول و قواعد این شیوه‌ی كهن تركی، تاكنون در جهان اثر مستقل علمی چاپ نشده است. آنچه می‌توان به آن مراجعه كرد، یادداشت‌های مرحوم پرفسور دكتر ارگین است و نیز كتاب «اسكی تۆرك یازېتلارې» اثر حسین نامیق اوركون (استانبول 1941 ـ 1936) در چهار جلد، كه پژوهش‌های آغازین و اصلی بود. از میان تحقیقات اخیر كتاب «دستور زبان تركی رونیك» اثر آ. كونونوف (لنینگراد، 1980)، رساله‌ی دكترای آقای رجبوف زیر عنوان«صرف زبان گؤی تورك» (باكو 1976) و كتاب علی عیسی شوكورلو با نام «قدیم تۆرك یازېلې آبیده‌لری‌نین دیلی» (باكو 1993) و سه جلد كتاب «اۏرخون یازېتلارې»، «تۆرك دیللری» و «اۏرخون تۆركجه‌سی گرامری» از طلعت تكین (استانبول 2003) را می‌توان نام برد. تركی آذری امروزی و همه شیوه‌های زبان تركی كه در ایران رایج است، ادامه‌ی منطقی شیوه‌ی تركی باستانی نامبردار به گؤی تورك است و نشانه‌های كهن آن در شیوه‌ی گویش‌های تركی ایرانی به چشم می‌خورد تا دیگر شیوه‌ها. نویسنده، چند سال است دستور زبان «گؤی تورك» را بر اساس سه سنگیاد باستانی در برخی از دانشگاه‌های كشورمان تدریس می‌كنم. امیدوارم دانشجویانی كه با متون كتیبه‌های فوق آشنا می‌شوند، با اخذ قوت و الهام از دقایق و ظرایف خفته در شیوه‌ی تكلم خود و با تكیه بر داده‌های دانشگاهی، بتوانند دستور زبان نسبتاً مدون و كامل تركی باستان را یاد بگیرند. آنچه در اینجا می‌آید، نگاهی بسیار مختصر و گذرا به پژوهش‌های گؤی تورك پژوهان مذكور در فوق است كه امیدوارم گامی هر چند ناچیز در این راه به شمار آید و علاقه‌مندان بتوانند از آن به عنوان خودآموز نیز استفاده كنند. »
بیشتر
استاد در بخشی از مقدمه‌ی این كتاب می‌نویسند:
«زبان سه سنگیاد كه در این كتاب معرفی می‌شود شیوه‌ی كهن دوره‌ی آلتایی ـ آذی از زبان تركی آذری معاصر است كه به شیوه‌ی «گؤی تورك» معروف شده است.
دستور زبان گؤی تورك، جزئی از دستور زبان عمومی تركی به حساب می‌آید. پیرامون تدوین اصول و قواعد این شیوه‌ی كهن تركی، تاكنون در جهان اثر مستقل علمی چاپ نشده است. آنچه می‌توان به آن مراجعه كرد، یادداشت‌های مرحوم پرفسور دكتر ارگین است و نیز كتاب «اسكی تۆرك یازېتلارې» اثر حسین نامیق اوركون (استانبول 1941 ـ 1936) در چهار جلد، كه پژوهش‌های آغازین و اصلی بود. از میان تحقیقات اخیر كتاب «دستور زبان تركی رونیك» اثر آ. كونونوف (لنینگراد، 1980)، رساله‌ی دكترای آقای رجبوف زیر عنوان«صرف زبان گؤی تورك» (باكو 1976) و كتاب علی عیسی شوكورلو با نام «قدیم تۆرك یازېلې آبیده‌لری‌نین دیلی» (باكو 1993) و سه جلد كتاب «اۏرخون یازېتلارې»، «تۆرك دیللری» و «اۏرخون تۆركجه‌سی گرامری» از طلعت تكین (استانبول 2003) را می‌توان نام برد. تركی آذری امروزی و همه شیوه‌های زبان تركی كه در ایران رایج است، ادامه‌ی منطقی شیوه‌ی تركی باستانی نامبردار به گؤی تورك است و نشانه‌های كهن آن در شیوه‌ی گویش‌های تركی ایرانی به چشم می‌خورد تا دیگر شیوه‌ها. نویسنده، چند سال است دستور زبان «گؤی تورك» را بر اساس سه سنگیاد باستانی در برخی از دانشگاه‌های كشورمان تدریس می‌كنم. امیدوارم دانشجویانی كه با متون كتیبه‌های فوق آشنا می‌شوند، با اخذ قوت و الهام از دقایق و ظرایف خفته در شیوه‌ی تكلم خود و با تكیه بر داده‌های دانشگاهی، بتوانند دستور زبان نسبتاً مدون و كامل تركی باستان را یاد بگیرند. آنچه در اینجا می‌آید، نگاهی بسیار مختصر و گذرا به پژوهش‌های گؤی تورك پژوهان مذكور در فوق است كه امیدوارم گامی هر چند ناچیز در این راه به شمار آید و علاقه‌مندان بتوانند از آن به عنوان خودآموز نیز استفاده كنند. »
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی سه سنگیاد باستانی