تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی

مهارت های نظامی شاه طهماسب ماهیت دفاعی داشتند، اما او چاره ای جز نبردهای دفاعی نداشت. برای مثال در 1533 میلادی او توانست با تنها هفت هزار نفر برای مقابله با نیروی نودهزار نفری عثمانی به فرماندهی وزیر اعظم ابراهیم پاشا فراهم کند که حتی وفاداری آن هفت هزار نفر هم مورد تردید بود! توانایی بقا در برابر چنین نارسائی های میرساند که شاه طهماسب استاد تکنیک های محافظه کارانه بود. او از تاکنیک های امحای منابع حداکثر بهره برداری را می کرد. نواحی مرزی آذربایجان که ارتش مهاجم عثمانی می بایست از آن بگذرد به طور منظم ویران می شد هنگامی که عثمانیان به مرز ایران می رسیدند در انتهای خطوط مواصلاتی طولانی قرار می گرفتند و رساندن تدارکات به افرادشان به صورت معضل بزرگی در می آمد و هر چه بیشتر به داخل آذربایجان پیشروی می کردند در موقعیت مشکل تری قرار می گرفتند سپاهیان غالبا با کمبود آذوقه مواجه می شدند و حیوانات بارکش، به واسطه فقدان علوفه تلف می شدند. هنگامی که عثمانیان ناچار به عقب نشینی نواحی کوهستانی آذربایجان و کردستان می شدند، کردها و دیگر قبایلی که با حمله به قافله ها و چپاول مسافرین روزگار می گذرانیدند به ستوهشان می آوردند زمستان های سخت این نواحی نیز تلفاتی بر آنها وارد می کرد شاه طهماسب به خوبی میدانست یک کشور دیگر در مقیاس چالدران به معنای پایان عمر صفویه و ایران است نیروی کوچکش را با همان محافظه کاری اداره می کرد که از خزائنش مراقبت کند درس های چالدران را به خوبی آموخته بود و او هرگز نیروهای کوچکش را در یک نبرد تمام عیار با عثمانیان درگیر نمی کرد.
ایران عصر صفوی اثر راجر سیوری ترجمه کامبیز عزیزی صص 58و59
لازم به ذکر هست دوره شاه طهماسب مصادف هست با دوره پادشاهی سلیمان یکم بزرگ؛ که تنها شاه تاریخ عثمانی هست که تاریخ به او لقب بزرگ داده و اوج امپراتوری عثمانی را رقم می زند و او به شدت شیفته اسکندر و فتوحاتش در ایران بود که در نهایت توسط رهبری شاه طهماسب ناکام میماند.

درود
بنابر روایت سنتی صفویه، تیمور لنگ خواجه علی را احضار کرد و جامی آلوده به زهر به وی داد بنوشد. عده ای از دراویشش حاضر آهنگ ذکر (لا اله الا الله) بلند کردند. چون التهاب آنان فزونی گرفت خواجه علی به خلسه رفت و برخسات و به سماع آنان پیوست و حرارت حاصل از فعالیت جسمی، زهر را به صورت عرق از بدنش خارج ساخت تیمور چنان حیرت کرد که دامن خرقه خواجه علی را گرفت و مرید و پیرو مخلص او شد.
روایت سنتی صفویه در مورد احضار خواجه علی به دست تیمور لنگ. ایران عصر صفوی : راجر سیوری ص 13
البته چنین روایتی را در کتاب معتبر عالم‌آرای عباسی که توسط اسکندر بیگ ترکمان نگاشته شده نخواندم.

با تشکر از زحمات سرکار خانم هانیه