ژ

طرح روی جلد (هر دو طرف): استاد مرتضی ممیز

داستانی برای نوشته شدن به دست خواننده
این رمان غیر عادی، احتمالن دشوارخوان‌ترین رمان زبان فارسی است، از همین رو، خواندنش جایزه دارد. این رمان به تندخوانی راه نمی‌دهد و خوانندۀ متفنن از راه باز می‌ماند. "ژ" بعد از قفس شطرنج نوشته شده و نوشتنش هفت سال به طول انجامیده.
رمان بهره‌ور از تصویر در جهان بى‌سابقه نیست و احتمالن چنین حرکتى به "رمان مولتى مدیا" خواهد انجامید. من در تجربۀ قبلى خود "قفس شطرنج"، از عناصر بصرى مانند شکل مهره‌هاى شطرنج و علایم ریاضى استفاده کرده‌ام. رمان فلسفى حاضر از شکل‌هایى چون کتاب و دوربین فیلمبرداری و تلسکوپ و میکروسکوپ بهره مى‌برد.
ژ، برخلاف ظاهر غریبش، داستان ساده‌اى را حکایت مى‌کند. داستانِ زندگىِ انسان را. قهرمان این داستان هیچ انسان خاصى نیست و خواننده در این رمان نو، بیش‌تر با انسان عام رو در رو مى‌شود. اگر ضرورى است یک نفر را قهرمان اصلىِ این داستان بنامیم شاید بتوان گفت قهرمان کتاب، خودِ خواننده است. کتاب به هیچ مکان ویژه و به هیچ زمان مشخص اشاره نمى‌کند. در واقع مکان آن همه‌جا و زمانِ آن همیشه است.
به جرأت مى‌توان گفت ژ با تمام رمان‌هایى که تاکنون خوانده‌اید تفاوت دارد. ژ را باید آهسته و با تعمق بخوانید و در هر قسمت، همان طور که نویسنده از شما خواسته، مشارکت کنید. بحث‌هاى شما نه فقط به درک کار و لذت بردن شما کمک خواهد کرد، بل‌که عملاً رمان خود شما را پدید خواهد آورد.
کتاب در شروع از چهار دین میترائیزم، زرتشتی، مسیحیت و اسلام یاد می‌کند. "ژ" به جای احساسات، به تعقل تکیه کرده و احساس را از خواننده قرض می‌گیرد. از مقدمات کتاب:
"براى نقل داستان زندگى خصوصى ژانوس به مقدار بیش‌ترى حس نیاز است. از آن‌جا که ژانوس ِ ماه‌گرفته ممانعت مى‌کند، به ناگزیر باید همدردانه مقدارى احساسات، به این دشوارخوان که به تندخوانى نیز راه نمى‌دهد وام بدهید."
ژ در سه سطح جریان دارد. در داخل بدن انسان با پزشکىِ میکروسکپى، در سطح عادى با زندگى روزمره و در سطح تاریخى با روایتِ خلقت مواجهیم. بحث‌هاى فلسفى موجز، در باره‌ى مقولات اصلىِ عشق و هنر و اقتصاد و سیاست و علم و دین است. پرسناژهاى میکروسکپى قصه، در هر بخش به دگردیسى خود دچار مى‌شوند و در هر مرحله از کار و نیز در کلِ رمان تحولى بنیادین رخ مى‌دهد. طرح و توطئه‌ى این رمان، سیال است به این معنى که بر حسب مورد مى‌تواند تغییر شکل دهد و هر خواننده‌اى در نهایتِ امر داستان خاص خود را خواهد داشت.
برای نوشتن این رمان، یک دوره آناتومی بدن انسان را به صورت تئوری و عملی گذراندم. با سپاس از جراحان و پزشکان و زیست‌شناسانى که دریاى دانش خود را در مورد مکان رخ‌داد "ژ" در اختیار گذاشتند.
از شبکۀ بین المللی اینترنت درخواست اندیشه کردم و با سپاس از دوستان نادیده شبکه داخلى و بین‌المللى اینترنت که با سخاوت از بذل اندیشه تواناى خود و دیگران براى ردیابى "ژ" دریغ نکردند.
کارمندان شرکت نرم‌افزارى سینا با سازگار کردن قلمِ موسیقىِ آناستازیا، امکان نمایش سخن فرستادگان ژ را فراهم کردند. سپاس.