آئین قبالا

آئین قبالا همان عرفان یهود است

دکتر شیوا کاویانی، محقق، نویسنده، پژوهش‏گر و مترجم در زمینه‏ های: فلسفه و عرفان، هنر، علوم فنی و علوم انسانی است. وی در شعر و ادبیات هم سررشته دارد و به سه زبان شعر می‏گوید. از فعالیت‏های سال جاری ایشان سخنرانی درباره تاریخ علم، در رابطه با آلبرت اینشتین و فرضیه نسبت و دیالوگ دو طرفه میان نماینده دو گرایش فکری نیوتون و موبیلیتی در آلمان می‏توان یاد کرد. او در تمام سخنرانی‏ هایش در تمام جهان، پیام عشق را با خود به همراه می‏برد و معتقد است که قبالا، رمز اصلی، یعنی عشق را که در مرکز تمام عرفان‏ هاست، به همگان می‏شناساند و قبالیست می‏خواهد، رازهای کشف نشده طبیعت را بکاود تا به دانش خدمت کند و رازهای نهفته در تورات را دربیاورد و در برابر دیدگان دیگران بگذارد. وی از راه کتاب زندگی می‏کند، بسیار ساده. رهروی است مثل «هِرْمِس» با کابالیست‏ها، سرخپوستان دنیا و هندی‏ها و ژاپنی‏ها، چینی‏ها و آئین دائو و به طور کلی آئین‏ها و تمدن‏های مختلف آشنایی دارد. همین حس پویایی ایشان، باعث نگارش کتاب: آیین قبالا (عرفان و فلسفه یهود) گشته است. قبالا، همان که یکی از آئین‏های تفسیر تورات است و قبالیست‏ها، که رمزورزی می‏کنند و از طریق رمزورزی، تورات را می‏شناسند.

از آخرین سخنرانی‏ های دکتر شیوا کاویانی می‏توان به سخنرانی ایشان در کتابخانه انجمن کلیمیان تهران در تاریخ 30/3/84 اشاره کرد که با استقبال علاقمندان روبه‏ رو شد.

برای آشنایی بیشتر با کتاب آئین قبالا (عرفان و فلسفه یهود) گریزی به متن کتاب می‏زنیم.

واژه قبالا از ریشه عبری «قَبِلْ» به معنی قبول کردن، سرسپردن و دل سپردن است. و مجموعه تعالیم باطنی را دربر می‏گیرد. این واژه به گونه‏های مختلف هجی می‏شود. عموماً کابالا (Kabala) مورد نظر دانشمندان و دین‏شناسان بوده و قبالا (Qabala) مورد توجه معتقدین به علوم غریبه و نیز فراروان شناسان می‏باشد.

این کتاب، اولین کتاب با این عنوان است که در زمینه قبالا و حسیدیم در ایران منتشر می‏شود.

قبالا متعارف ‏ترین اصطلاح سنتی به کار رفته برای آموزه‏ های راز ورزانه‏ یهودیت و عرفان یهود، به ویژه عرفان برآمده از سده‏ های میانه تاکنون، می‏باشد. واژه قبالا، به مفهومی گسترده ‏تر، به تمامی جریان‏ های پی‏آیند رازورزانه یهودیت اشاره دارد که از پایان دوره معبد دوم پرورش یافته و سامان پویای تاریخ یهودیت شده است. قبالا پدیده‏ای یگانه است و نباید آن را همسان با مفهوم «عرفان» در تاریخ دین انگاشت. در واقع قبالا عرفان است، اما همزمان، دربرگیرنده دو مفهوم و معنای «رازورزی = نگرش اشراقی» و «یزدان‏شناسی» است. این بن‏پاره‏های عرفانی و رازورزانه، هر دو با مفهوم قبالا هم‏سو هستند و گاه تا حد زیادی سبب آشفتگی ذهنی و برداشت مردمان می‏شود. از دید برخی قبالا، خِرَد، خودپدیده‏ای عرفانی انگاشته می‏شد. سنت اصلی عرفان یهود، آئین قبالاست. این آئین نشان‏گر سیر و سلوک راه مقدس زندگی است که با رهروی بر عارف گشوده می‏شود و دربرگیرنده دورنمایه یزدان ‏شناسی و آفرینش ‏شناسی است.

مهم‏ترین سند مکتوب این آئین، کتاب: روشنایی (زُهَر) است که ابتدا به زبان آرامی، در اواخر قرن سیزدهم در اسپانیا نگاشته شد. این کتاب تفسیری روشن‏گرانه است بر تورات، بیان‏گر تعلیم عرفانی درباره گوهر ناشناخته یزدان، یزدانی که در غایت «نامتناهی» است و نمی‏توان هیچ سخنی درباره او گفت.

بنیادی‏ترین اندیشه ‏های مکتب‏‏های قبالایی در مهم‏ترین و معروف‏ترین کتاب آئین قبالا، یعنی کتاب زُهَر (Zohar) (روشنایی) به صورت مجموعه ‏ای از رساله ‏های عرفانی آمده که در میان قبالاهای کاستیلی نخستین سال‏های 1280 دست به دست می‏شد. از پی آن، بین سال‏های 1285 و 1335، قبالیست‏ها کتاب‏های بسیاری را براساس متن زُهَر ترجمه، تفسیر و اقتباس کردند که به ویژه به پذیرش این متن به مثابه کتاب مقدس خدمت بزرگی کرد.

پس از میانه سده سیزدهم، قبالیست‏ها، سلسله مقالاتی را پدید آوردند که راه و روش‏های طریقه ‏های دستیابی و تجربه‏ های وجدآمیز را مورد بحث قرار می‏داد و تجربه‏ هایی این گونه را توصیف می‏کرد.

با این همه قبالا یکی از شیوه ‏های فکری در اندیشه یهودیت است که مورد قبول بسیاری از علما و اندیشمندان یهودی نمی‏‎باشد و آن را جریانی انحرافی از یهودیت فقهی و حاخامی می‏دانند و حتی آشنایی با این شیوه فکری را برای یهودیان توصیه نمی‏کنند.