آنتونیو گرامشی: زندگی مردی انقلابی

آنتونیو گرامشی از بزرگترین نظریه ÷ردازان فلسفه مارکسیستی است که با نظریه "هژمونی" خود به تبیین نقش عوامل فرهنگی و اخلاقی در سیر تحولات اجتماعی پرداخت. او در عمل بیشتر پیرو نظریات "بندتو کروچه" بود و به شرح و تعدیل نظریات او پرداخت. وی مارکسیسم لنینیسم را خصلتی کاملا سیاسی میدانست که فاقد وجوه و عوامل فرهنگی و اخلاقی است که در آن نقش این عوامل در سیر تحولات اجتماعی انکار میگردد و از سویی وی با کجرویهای مارکسیسم لنینیسم در برابر سوسیل دمکراسی به شدت مخالف بود و برای نظریات پلخانف بعنوان پدر معنوی سوسیال دمکراسی ارزش قائل بود و از نظریات وی در تدوین انگاره هژمونی استفاده نمود.
گرامشی معتقد است؛ برتری یک گروه اجتماعی دو شکل به خود می گیرد؛ «سلطه» و «رهنموددهندگی فکری و اخلاقی». بنابراین هنگامی که طبقه حاکم بیشتر با استفاده از زور طبقات دیگر را تحت انقیاد در آورد، حالت «سلطه» برقرار است؛ اما هنگامی که طبقه حاکم برتری خود را به صورت رهنمود دهندگی فکری، اخلاقی و... اعمال کند حالت «هژمونی» برقرار است؛ در واقع واژه سلطه در برابر واژه هژمونی است و آنچه که در اینجا برجسته می شود جنبه فرهنگی هژمونی است. این دو مورد کاملا در مورد سیستم های حکومتی توتالیتر و سیستم های حکومتی لیبرال قابل تشخیص است.
به هرحال اندیشه های گرامشی خون جدیدی به فلسفه مارکسیسم تزریق نمود و بسیاری از احزاب کمونیست و سوسیالیست غربی بطور مثال در ایتالیا. فرانسه . یونان و اسپانیا بیشتر به افکار وی متمایل بودند تا اصول مارکسیسم لنینیسم.
گرامشی مرشد و الگوی بسیاری از اندیشمندان مارکسیست پس از خود گشت و بسیاری از آنان همچون لوکاچ . مارشه . برلینگوئر و دیگر نومارکسیستهای مکتب فرانکفورت گردید.
برای آشنایی بیشتر با نظریات وی میتوانید به کتابهای "اندیشه های مارکسیستی - حسین بشیریه" . "نظریه های فرهنگ عامه - استریناتی" . "دولت و جامعه مدنی - عباس میلانی" و "گزیده ای از آثار گرامشی - کتابهای جیبی سال 1358" مراجعه نمایید.

کتاب بسیار خوب و خوشخوانی است. اما بیشتر شبیه یک رمان نوشته شده و بخش‌های نظری‌اش خیلی موجز است. ترجمه هم نسبتاً روان است، اما اشکالاتی هم در معادل گذاری و هم در نثر دارد.
گرامشی متفکری جدی و خوش‌فکر بود به حدی که لوکاچ او را متقدم خود می‌دانست. شنیده‌ام انتشارات آگاه قرار است دفترهای زندان را به طور کامل چاپ کند، امیدوارم خبر درست باشد و کتاب به زودی به فارسی منتشر شود.