حافظ به روایت عباس کیارستمی

مجموعه ای از اشعار خواجه شمس الدین محمدبن محمد حافظ شیرازی، شاعر بزرگ قرن هشتم ايران و یکی از سخنوران نامی جهان که توسط عباس کیارستمی گزینش و به شیوه ای مدرن بیان شده اند

کتاب حافظ به روایت عباس کیارستمی، نقاش، عکاس و سینماگر مطرح که در اوایل دی ماه سال ۸۵ راهی بازار و در ابتدا با توطئه سکوت روبه رو شده بود، رفته رفته انتشار آن بحثها و جنجالهای متعددی به همراه داشت و رکورد پرفروش ترین کتاب هفته را از آن خود کرد. حافظ به روایت کیارستمی در واقع اعلام موجودیتی دیگرگونه و مدرن از شعر حافظ است که تاکنون شاهد چنین رویکردی نسبت به شعر شاعران مطرح زبان فارسی نبوده ایم. همان طور که کیارستمی در ابتدای این کتاب تنها به سطر بسیار کوتاه اما پرمغز و جاندار «ژ.ن.آرتور رمبو» که می گوید «باید مطلقاً مدرن بود» اکتفا می کند، در عین حال با همین سطر مواضع خود را با تمام کسانی که از همان آغاز سنگ بنای این کتاب، تنها با شنیدن نام کتاب سر به عناد و دشمنی گذاشته اند، روشن می کند. در دوره ای که رویکرد عامه مردم و گاه حتی خود بزرگان ادب نسبت به حافظ تنها مددجویی و چاره خواهی است و مخاطب تنها با دنبال کردن سطرها در پی یافتن سطری است که با جانش درآمیزد و به قولی راه را بر او بنماید کیارستمی به حافظ دیگرگونه نگریست و چراغی دیگر فراروی مخاطبان جدی شعر حافظ و این گروه افروخت که تنها با خواندن سطری از حافظ نیز می توان به چنین مهمی دست یافت چرا که کلام آنچنان با جان حافظ آمیخته شده است که هر سطر و مصراع به تنهایی میتواند شعری مستقل باشد. اگر تنها کمی خوشبین باشیم انتشار کتاب حافظ به روایت کیارستمی میتواند سنگ بنای محکم و استوار حافظ پژوهی باشد چرا که بسیاری از کسان با خواندن و ورق زدن صفحات کتاب، دلداده یگانگی اندیشه حافظ و نوع نگاه او میشوند و این بار نه از روی اجبار برای یافتن سطری بلکه برای درک اندیشه های حافظ دیوان او را دست میگیرند. حافظ به روایت کیارستمی دربرگیرنده ۶۴۷ نیم بیت از ۵۰۰ غزل حافظ است که هر نیم بیت در دو یا سه سطر زیر هم نوشته شده است و این شیوه نوشتار امکان دیگری به شعر حافظ بخشیده است و بسیاری از تصاویر و آرایه های کلامی حافظ که با نگاهی تیز و گاه عینک ذره بینی استادان ادب پارسی خود را بر ما عیان می کرد جلوه گر می شوند. این شیوه برخورد عباس کیارستمی متاثر از نگاه عکاسی و تصویر به شعر است. نوعی نگاه جزیی نگر که کل را برای ما روشن می کند. اتفاقی که در عمل در کشور ما نمی افتد و قله های ادب فارسی ما نیز بی شک از آن بی نصیب نیستند و گاه برخی میاندیشند هرچه کلام را به درازا بکشانی سخنت پرمغز و جاندارتر می شود. نگاه و روایت عباس کیارستمی حرکتی انقلابی در برابر نگاه رایج بر ادب فارسی بود که جایش بی شک در ادب فارسی ما کم بود.