دایی وانیا

نمایشنامه «دایی وانیا» اثر آنتون چخوف، یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات نمایشی روسیه در اواخر قرن نوزدهم است که نخستین بار در سال ۱۸۹۹ به روی صحنه رفت. این نمایشنامه بازنویسی اثری پیشین از چخوف به نام «شیطان‌زده‌ها» است که بعدها با تغییرات اساسی به شکل نهایی «دایی وانیا» درآمد. موضوع اصلی نمایش بر زندگی شخصیت‌هایی متمرکز است که در یک ملک روستایی زندگی می‌کنند و هر یک درگیر ناکامی‌ها، سرخوردگی‌ها و احساس پوچی نسبت به زندگی خویش هستند. داستان حول شخصیت دایی وانیا می‌چرخد که سال‌ها در ملک خانوادگی زحمت کشیده و امیدوار بوده تلاش‌هایش برای استاد بازنشسته و همسر جوان او معنایی داشته باشد، اما در نهایت با بیهودگی و بی‌عدالتی سرنوشت روبه‌رو می‌شود.
چخوف در این نمایشنامه مانند دیگر آثارش با نگاهی عمیق و واقع‌گرایانه به زندگی روزمره، روابط انسانی، عشق‌های ناکام و رویاهای بر بادرفته می‌پردازد. او بدون قهرمان‌سازی یا حادثه‌های بزرگ نمایشی، توانسته است بحران‌های درونی شخصیت‌ها را به تصویر بکشد و فضایی سرشار از سکون، ملال و در عین حال طنزی تلخ بیافریند. «دایی وانیا» نقدی ظریف بر جامعه‌ی زمانه‌ی چخوف است؛ جامعه‌ای گرفتار بی‌عملی، اتلاف وقت و ناتوانی در یافتن معنا و هدفی روشن. این نمایشنامه در کنار آثاری چون «مرغ دریایی»، «سه خواهر» و «باغ آلبالو» جایگاهی محوری در تئاتر مدرن دارد و تاثیر فراوانی بر نمایشنامه‌نویسان قرن بیستم گذاشته است.