ناعقلانی بهینه: دلایل خوب برای نحوه رفتار انسان

کتاب «ناعقلانی بهینه: دلایل خوب برای نحوه رفتار انسان» نوشته لیونل پیج، اثری در حوزه اقتصاد رفتاری است که دغدغه اصلی‌اش این است که بسیاری از آنچه به‌عنوان «سوگیری» یا «خطای تفکر» شناخته شده‌اند، لزوماً نقاط ضعف نیستند، بلکه پاسخ‌هایی تطبیقی به مشکلات واقعی‌ای هستند که در زندگی زیست‌شناختی و اجتماعی انسان رخ می‌دهند.
پیج در این کتاب نشان می‌دهد مدل کلاسیک اقتصادی «انسان اقتصادیِ منطقی» (Homo economicus) که فرض می‌کند انسان همیشه انتخاب‌هایی منطقی بر اساس بیشینه‌سازی منافع فردی انجام می‌دهد، با مشاهدات تجربی و داده‌های روان‌شناسی و رفتار واقعی مطابقت ندارد. او ادعا می‌کند که بسیاری از سوگیری‌هایی که ما آن‌ها را خطا می‌دانیم - مانند حساسیت به ضرر بیشتر از سود، گرایش به اجتناب از ریسک، گرایش به تاثیر زمینه و نقطه مقایسه، استفاده از قواعد سرانگشتی (heuristics)، تاخیر در تصمیم‌گیری و ترجیح زمان حال بر آینده - در واقع کارکردهای مفیدی دارند.
به عنوان مثال، این خطاها می‌توانند سرعت تصمیم‌گیری را افزایش دهند، هزینه شناختی را کاهش دهند، یا کمک کنند که در محیط‌هایی با عدم قطعیت بالا و منابع محدود، انسان عملکرد بهتری داشته باشد. در بخش‌های مختلف کتاب بحث می‌شود که چگونه خواص تطبیقیِ این سوگیری‌ها در تصمیمات فردی، تعاملات اجتماعی، تعهدات احساسی، و هویت اجتماعی ظهور می‌کند.
کتاب مدلی یکپارچه ارائه می‌دهد که اقتصاد رفتاری، روان‌شناسی شناختی و زیست‌شناسی تکاملی را در هم تلفیق می‌کند تا توضیح دهد چرا بعضی رفتارهایی که به‌ظاهر غیرمنطقی‌اند، در واقع «بهینه‌ی غیرمنطقی» اند؛ یعنی در شرایط خاص، بهترین پاسخ ممکن‌اند. همچنین، پیج از مثال‌ها و شواهد تجربی گسترده استفاده می‌کند تا نشان دهد که این سوگیری‌ها چگونه در زندگی واقعی تاثیرگذار‌اند و چه‌طور می‌توان آن‌ها را درک کرد بدون این‌که لزوماً بخواهیم آن‌ها را برطرف کنیم، بلکه گاهی به‌عنوان ویژگی‌های مفید ذهن بشر آن‌ها را پذیرفت.