فاجعه کریستف شاه: نمایشنامه

دو کلام توضیح برای خواننده:
فاجعه کریستف شاه، نمایشنامه ای است نیمه تاریخی، نیمه افسانه ای. محل وقوع، جزیره هائیتی است و زمان آن، اوائل قرن نوزدهم، در عهد سلطنت کریستف که پادشاه قسمت شمالی هائیتی بود. اینها واقعیات تاریخی نمایشنامه اند و بقیه، بر مبنای این واقعیات، محصول ذهن هنرمند نویسنده. میدانی که اکثریت بزرگ اهالی هائیتی را نواده بردگانی تشکیل می دهند که در زمانهای قدیم از امپراتوریهای افریقایی به آمریکا صادر می شدند و این یکی از منابع مهم در آمد آن امپراتوریها محسوب میشد، مثلا امپراتوری داهومه، رقم درشت درآمد ملی اش را همین صدور برده تشکیل میداد. طبیعی است که این بردگان همراه خود آداب و رسوم و سنن و خرافات و اعتقادات مذهبی گوناگون خود را به هائیتی آوردند و از اختلاط آنها، معجونی در آمد به نام زار (Vaudou) هائیتی که تا مختصر اطلاعی از آن نداشته باشی، تمام ریزه کاریهای نمایشنامه و روحیه افراد و شاید معنای دقیق پاره ای از جملات را به درستی متوجه نشوی. این بزرگترین اشکال و نیز نقص بزرگ این ترجمه است. در متن اصلی نمایشنامه که به زبان فرانسه است، در حاشیه، توضیحات فراوانی در روشن کردن پاره ای اصطلاحات ولغات محلی آمده است. این توضیحات که لابد برای خواننده فرانسوی کافی است، بنظرم برای خواننده ایرانی که هیچ تماس دور یا نزدیکی با فرهنگ هائیتی ندارد - ناکافی آمد و به این جهت، تا آنجا که ممکن بود توضیحاتی دیگر بر حاشیه نویسی اصلی افزودم که با حرف «م» امضا شده اند.
دیگر آنکه در برخی موارد، روح نوشته اقتضا می کرد که پاره ای از نام ها را به فارسی ترجمه کنم که کردم، اعم از نام اشخاص یا امکنه و مناطق کشور. ولی نه همه را . از این رو به یکدستی متن تا حدی لطمه خورده است. اینهم نقص دوم ترجمه و بالاخره آنکه برگردان فارسی نثر آهنگین و موزون وحتی موسیقی دار سه زر به همان لطافت و ظرافت، طلب خواننده خواهد ماند. امید آنکه لااقل محتوی و معنا را توانسته باشم برسانم که آنهم قضاوتش با توی خواننده است. پس این توی خواننده و اینهم «فاجعه کریستف شاه».
مترجم