حاجی ریائی خان یا تارتوف شرقی

در سال مجاعه و قحطی ۱۲۹۶-۱۲۹۷ این نمایشنامه علمی و ادبی و اخلاقی، به قلم میرزا احمد خان کمال الوزاره محمودی تالیف و تصنیف گردید.
«آه! چقدر حماقت می خواهد که انسان با خون دل سرلوحه زندگی خود را به ریاکاری و عوام فریبی مطرز و منقش نماید!!!» این عبارت را کمال الوزاره محمودی در آغاز نمایشنامه خود نوشته است.
محمودی، این نمایشنامه را همانطور که از نام دومش پیداست، به تقلید از نمایشنامه "تارتوف" شاهکار مولیر در سال ۱۳۳۵-۳۶ ه.ق نوشته و آن را در سه پرده تنظیم کرده است. او در این نمایشنامه به انتقاد از مسائل اجتماعی و حکومتی پرداخته است و انتقاد او بیشتر به حکومت گرانی است که در سال قحطی به جای دستگیری از بینوایان و ناداران، با ریا و تزویر کیسه های خود را پر کرده و به دنبال وجاهت ملی بوده اند.
قهرمان نمایشنامه حاجی ریایی خان، مردی است از اشراف که لئامت و خساستش باعث آزار اهل خانه و دیگران است. او در سال قحطی که گرسنگی میان مردم بیداد می کند، خود را حامی بینوایان جا زده و در مجامع و روزنامه ها از خود چهره ای نیکوکار و مردمی ارائه می دهد در حالی که خانواده و نزدیکانش از خست او به تنگ آمده و از گرسنگی رنج می برند...
این نمایشنامه در سه پرده و هر پرده در چندین مجلس تنظیم شده است. یکی از اشکالات عمده نمایشنامه که به سیر نمایشی آن لطمه زده، توصیف شخصیت هاست به عبارتی نویسنده به جای آنکه در عمل شخصیت ها را معرفی کند از توصیف برای شناساندن شخصیت ها بهره گرفته است. موضوع و مضمون نمایشنامه نیز فاقد کشش و جذابیتهای لازم است هر چند که ضایعات اجتماعی مطروحه در این نمایشنامه که از مساله ریاکاری و چاپلوسی و قحطی و بدبختی ناشی شده، قابل تامل و تعمق است.