محمدعلی موحد
(1302 هـ.خ)
پژوهشگر، شاعر، نویسنده و مترجم
مشخصات:
نام واقعی:
محمد علی موحد
تاریخ تولد:
1302/01/01 خورشیدی
تاریخ درگذشت:
محل تولد:
تبریز
جنسیت:
مرد
ژانر:
عرفان، تاریخ و حقوق
زندگینامه
محمدعلی موحد عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. صمد موحد برادر اوست. وی در سال ۱۳۳۲ کار بر روی ترجمهٔ سفرنامهٔ ابن بطوطه را انجام داد که در سال ۱۳۳۶ منتشر شد و بهواسطهٔ قدرت قلم و شیوایی ترجمه، توجه ارباب فضل را به خود جلب کرد و نام موحد بر سر زبانها افتاد؛ چنانکه با تشویق و تفقد کسانی همچون مجتبی مینوی و محمدعلی جمالزاده همراه شد. موحّد تحصیلات خود را در دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ادامه داد و موفق به اخذ دانشنامهٔ دکترای حقوق خصوصی از این دانشگاه شد و در سال ۱۳۳۸، پس از دانشآموختگی، برای آشنایی بیشتر با مباحث حقوق بینالملل به انگلستان رفت و مطالعات خود را زیرنظر پروفسور جنینگز در دانشگاه کمبریج و پروفسور شوارتزنبرگ در لندن ادامه داد. همچنین در این دوران با ایرانشناسانی همچون آرتور آربری، ولادیمیر مینورسکی و لاکهارت همنشین بود و به پژوهش بر روی نسخههای خطی موجود در موزهٔ بریتانیا پرداخت و از این میان نسخهٔ سلوکالملوک تالیف فضلالله روزبهان خنجی متخلص به «امین» را برای تصحیح برگزید. وی، افزون بر وکالت پایهیک دادگستری، از آغاز برپایی شرکت ملی نفت ایران در بدنهٔ حقوقی شرکت نفت وارد شد و تا بالاترین درجات (مشاور عالی رئیس هیئتمدیره، مشاور ارشد و عضو اصلی هیئتمدیره) انجام وظیفه کرده و در ابتدای تاسیس اوپک، به مدت شش ماه معاونت اجرایی آن سازمان در ژنو را عهدهدار بودهاست. موحد، در کنار مشاغل رسمی، به تدریس حقوق مدنی و حقوق نفت در دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران و دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران پرداخت. در سالهای اخیر گرامیداشت جایگاه علمی و ادبی موحد با توجه اهل علم و ادب همراه بودهاست. از جمله آنکه محمدرضا شفیعی کدکنی سرودهای را به مناسبت زادروز موحد منتشر کرد. کتاب ارجنامهٔ محمدعلی موحد نیز با نام با قافلهٔ شوق دربرگیرندهٔ مجموعهمقالاتی از دوستان و همکاران و شاگردان وی دربارهٔ زندگی و آثار موحد، در دانشگاه تبریز بهکوشش محمد طاهری خسروشاهی، از پژوهشگران حوزهٔ ادبیات فارسی در آذربایجان، تدوین و منتشر شدهاست. موحد در رشتهٔ حقوق نیز صاحبنظر بوده و دو کتاب «درسهایی از داوریهای نفتی» و «نفت ما و مسائل حقوقی آن» به عنوان کتاب درسی در دورهٔ کارشناسی ارشد حقوق بازرگانی به عنوان منبع درسی معرفی شدهاست. وی نخستین بار مسائل حقوقی نفت را وارد متون درسی دانشگاه کرد. در پژوهشهای تاریخی کتاب چهارگانهٔ خواب آشفتهٔ نفت اثری مهم تلقی شدهاست. او از جمله عرفانپژوهانی است که مدفون بودن شمس تبریزی در خوی را به دلیل وجود مقبرهای با یک مناره در بیرون از شهر خوی که دست کم از سدهٔ نهم هجری به «منارهٔ شمس تبریزی» نامدار بوده، معتبر میداند.
بیشتر
آخرین دیدگاهها
داستان نفت و ملی شدن آن؛ واقعیات صنعت بین المللی نفت که میگفتند دکترمصدق نمیفهمد، چه بودند؟
به گفته برخی نویسندگان غربی [کتاب امپراتوری و ملیت امریکا، بریتانیای کبیر و نفت ایرانیان؛ نوشته مری آن هایس] «امریکا و انگلیس در این نکته اتفاق نظر داشتند که دکتر مصدق ، واقعیات صنعت بین المللی نفت رانمی فهمد.» ببینیم واقعیتهای صنعت نفت که در برابر دکترمصدق قرار دارد چیست؟
امتیازی را با حقه بازی گرفتهاند [امتیازنامه دارسی، مظفرالدین شاه] و با حقه بازی تجدید و تمدید کردهاند [قرارداد ۱۹۳۳-۱۳۱۲، رضاشاه] و از طریق آن به تمام زندگی یک ملت چنگ انداخته و آن را به تباهی کشاندهاند. مردم کشور میگویند آنچه در ظرف نیم قرن کردهاید و بردهاید مفت چنگتان، از این پس میخواهیم خودمان حساب و کتاب را به دست گیریم. طرفها پاسخ میدهند: قرارداد دارید و نمیتوانید برخلاف آن عمل کنید.
- از همان راه میرویم که شما درکشور خود رفته اید. نفت خود را ملی میکنیم. [بریتانیا صنایع زغالسنگ و برق خود را در آن سالها ملی کرده بود].
- اما ملی کردن محتاج پرداخت غرامت است.
- غرامت هم میپردازیم.
- شماکه پول ندارید غرامت چگونه میپردازید؟
- بیست وپنج درصد ازدرآمد نفت را برای غرامت شما کنار میگذاریم.
- ما که نمیگذاریم این نفت را به کس دیگری بفروشید. مگر این که به خود ما بفروشید.
- به خود شما میفروشیم.
- اما تولید نفت را چه کسی برعهده می گیرد؟
- متاسفیم که پس از پنجاه سال ما هنوز کارشناس برای تولید نفت به تعداد لازم نداریم [آموزش و تربیت کارشناسان ایرانی جزو تعهدهای بریتانیا در قراردادهای پیشین بود که هیچ گاه به آن عمل نکرد]. حاضریم که با کارشناسان شما قرارداد ببندیم و حقوق و مزایای کافی به آن ها بدهیم تا به کار خود ادامه دهند.
- کارشناسان ما حاضر نیستند زیر نظر شما کار بکنند.
- بیست پست درجه اول را در اختیار شما میگذاریم. حتی حاضریم تعداد مدیران شرکت ملی نفت ایران را تا ۱۲ تا بالا ببریم که فقط چهارنفر از آن ها ایرانی باشند و هشت نفر دیگر را از کارشناسان اروپایی انتخاب کنیم.
- این حرفها غیرعملی است، نشدنی است، کنترل اداره عملیات نیز مانند کنترل فروش باید کلآ دردست ما باشد. بعد هم شما درنظر دارید غرامت را به بهای تاسیسات محدود سازید. این هم قبول نیست. شما باید حساب کنید همه منافعی را که درصورت ادامه قرارداد تا پایان مدت آن عاید ما میشد به ما بدهید. آخرسر هم پولی که به دست شما میرسد نباید از پنجاه درصدی که به سایرکشورهای نفت خیز داده میشد بیشتر باشد. اگرشما پول بیشتری دریافت کنید ساختار صنعت نفت به هم میخورد و همه امتیازات ملی میشود ...
این ها بود واقعیات صنعت بین المللی نفت که میگفتند دکترمصدق نمیفهمد!
خواب آشفته نفت، دکتر مصدق و نهضت ملی ایران- محمدعلی موحد- جلد دوم- ص ۹۲۱-۹۲۳