محمدعلی موحد

(1302 هـ.خ)

 داستان نفت و ملی شدن آن؛ واقعیات صنعت بین المللی نفت که می‌گفتند دکترمصدق نمی‌فهمد، چه بودند؟

به گفته برخی نویسندگان غربی [کتاب امپراتوری و ملیت امریکا، بریتانیای کبیر و نفت ایرانیان؛ نوشته مری آن هایس] «امریکا و انگلیس در این نکته اتفاق نظر داشتند که دکتر مصدق ، واقعیات صنعت بین المللی نفت رانمی فهمد.» ببینیم واقعیت‌های صنعت نفت که در برابر دکترمصدق قرار دارد چیست؟

امتیازی را با حقه بازی گرفته‌اند [امتیازنامه دارسی، مظفرالدین شاه] و با حقه بازی تجدید و تمدید کرده‌اند [قرارداد ۱۹۳۳-۱۳۱۲، رضاشاه] و از طریق آن به تمام زندگی یک ملت چنگ انداخته و آن را به تباهی کشانده‌اند. مردم کشور می‌گویند آنچه در ظرف نیم قرن کرده‌اید و برده‌اید مفت چنگ‌تان، از این پس می‌خواهیم خودمان حساب و کتاب را به دست گیریم. طرف‌ها پاسخ می‌دهند: قرارداد دارید و نمی‌توانید برخلاف آن عمل کنید.

- از همان راه می‌رویم که شما درکشور خود رفته اید. نفت خود را ملی می‌کنیم. [بریتانیا صنایع زغالسنگ و برق خود را در آن سالها ملی کرده بود].

- اما ملی کردن محتاج پرداخت غرامت است.

- غرامت هم می‌پردازیم.

- شماکه پول ندارید غرامت چگونه می‌پردازید؟

- بیست وپنج درصد ازدرآمد نفت را برای غرامت شما کنار می‌گذاریم.

- ما که نمی‌گذاریم این نفت را به کس دیگری بفروشید. مگر این که به خود ما بفروشید.

- به خود شما می‌فروشیم.

- اما تولید نفت را چه کسی برعهده می گیرد؟

- متاسفیم که پس از پنجاه سال ما هنوز کارشناس برای تولید نفت به تعداد لازم نداریم [آموزش و تربیت کارشناسان ایرانی جزو تعهدهای بریتانیا در قراردادهای پیشین بود که هیچ گاه به آن عمل نکرد]. حاضریم که با کارشناسان شما قرارداد ببندیم و حقوق و مزایای کافی به آن ها بدهیم تا به کار خود ادامه دهند.

- کارشناسان ما حاضر نیستند زیر نظر شما کار بکنند.

- بیست پست درجه اول را در اختیار شما می‌گذاریم. حتی حاضریم تعداد مدیران شرکت ملی نفت ایران را تا ۱۲ تا بالا ببریم که فقط چهارنفر از آن ها ایرانی باشند و هشت نفر دیگر را از کارشناسان اروپایی انتخاب کنیم.

- این حرف‌ها غیرعملی است، نشدنی است، کنترل اداره عملیات نیز مانند کنترل فروش باید کلآ دردست ما باشد. بعد هم شما درنظر دارید غرامت را به بهای تاسیسات محدود سازید. این هم قبول نیست. شما باید حساب کنید همه منافعی را که درصورت ادامه قرارداد تا پایان مدت آن عاید ما می‌شد به ما بدهید. آخرسر هم پولی که به دست شما می‌رسد نباید از پنجاه درصدی که به سایرکشورهای نفت خیز داده می‌شد بیش‌تر باشد. اگرشما پول بیش‌تری دریافت کنید ساختار صنعت نفت به هم می‌خورد و همه امتیازات ملی می‌شود ...

این ها بود واقعیات صنعت بین المللی نفت که می‌گفتند دکترمصدق نمی‌فهمد!

خواب آشفته نفت، دکتر مصدق و نهضت ملی ایران- محمدعلی موحد- جلد دوم- ص ۹۲۱-۹۲۳