کسایی مروزی

(0341 هـ.خ)

کسایی در مرو زاده شد. هدایت سبب تخلصش را زهد و فقر او دانسته، اما شاید به سبب حرفة خود یا اسلافش بدین نام خوانده شده باشد.در آغاز جوانی از خراسان به ترکستان غربی (ماوراءالنهر) رفت. سال‌ها در بخارا، پایتخت سامانیان زیست و از نوح بن منصور سامانی و وزیر او، ابوالحسن عتبی نوازش‌ها دید. صدر دولت غزنویان را نیز درک کرد. در اواخر حیات از مداحی خلق دست کشید و به سوی حق روی آورد و به گفتة عوفی و مؤلف النقض به سرودن اشعاری در منقبت پیامبر و اهل بیت و نیز زهد و اندرز پرداخت.از کسایی اشعار اندکی بازمانده است، به همین سبب تعیین سبک و تشخیص حد ابتکار یا تقلید او آسان نیست. اشعارش به لطافت و دقت تشبیه ممتاز است و در این فن عدة کمی به پایة او می‌رسند. عظمت روح و ژرفای اندیشه‌اش تا آنجاست که ناصرخسرو شاعر بزرگ هرچند با او در مقام معارضه است، اما از وی با عنوان «شهره کسایی» یاد می‌کند.غزل‌های او در نهایت سادگی، اما به غایت بدیع و لطیف است و از جهت اشتمال بر احوال و عواطف واقعی لطفی خاص دارد.غلبة دید مادی و توجه به عناصر حسی در همة تصاویر و توجه خاص به عنصر رنگ در صور خیال از ویژگی‌های شعر اوست.