محمد ولی میرزا فرمان فرماییان

(1269 - 1368 هـ.خ)

محمدولی میرزا با نام خانوادگی فرمانفرماییان شاهزاده قاجار و دولتمرد دوران قاجار و پهلوی بود. پدرش عبدالحسین میرزا فرمانفرما نوه عباس میرزا و مادرش عزت‌السلطنه دختر مظفرالدین‌شاه بود. در تهران و اروپا تحصیل کرد و وارد خدمت دولت شد. در سالهای ۱۲۹۵ و ۱۲۹۶ خورشیدی در مالیه آذربایجان مسئولیت داشت و در سال ۱۳۰۰ در دوره چهارم قانون‌گذاری به نمایندگی از تبریز به مجلس شورای ملی راه یافت. محمدولی میرزا در سال ۱۳۰۲ در دوره پنجم نیز بار دیگر به نمایندگی تبریز انتخاب شد. این بار مقوم‌الملک نماینده شهر ری به اعتبارنامه اش اعتراض و او را متهم به فساد مالی و اختلاس در دوران مسئولیتش در مالیه آذربایجان کرد اما مجلس پس از شنیدن دفاعیات محمدولی میرزا با ۶۵ رای موافق در برابر ۳۸ رای مخالف به اعتبارنامه اش رای داد. در این دوره از مجلس دو برادرش عباس میرزا سالارلشکر و فیروز میرزا نصرت‌الدوله نیز نماینده بودند. این از موارد نادری است که سه برادر با هم نماینده مجلس بوده‌اند. مخالفت با حذف القاب : در همین دوره پنجم مجلس در پانزدهم اردیبهشت ۱۳۰۴ حذف القاب در مجلس شورای ملی به رای گذاشته شد، محمدولی میرزا به مخالفت برخاست و گفت: «شما چکار دارید؟ بگذارید هر کس هر لقب داشته‌است و بگذارد این لقب را با خودشان به گور ببرند. حالا خوب یا بد القاب یک چیزی است که از قدیم مرسوم بوده‌است. اینجا یکی از آقایان اظهار کردند که از زمان خلفا بوده‌است و از هزار و صد سال قبل یک لقب‌هایی در مملکت ما داده شده‌است و این ترتیب در جاهای دیگر هم معمول است». محمدولی میرزا پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه در دوره‌های و ششم و هفتم نیز کرسی نمایندگی خود را از تبریز حفظ کرد اما با مغضوب و کشته شدن برادرش نصرت‌الدوله از نمایندگی کنار گذاشته شد. او که از مالکین مهم آذربایجان و صاحب املاک وسیعی در سراب، میانه و میاندوآب بود، در آخرین انتخابات مجلس شورای ملی که در زمان رضا شاه در تابستان ۱۳۲۰ برگزار شد، توانست بار دیگر و این بار از حوزه انتخابیه سراب به مجلس بازگردد (دوره سیزدهم). در مجلس چهاردهم نیز فرمانفرماییان کرسی نمایندگی خود را حفظ کرد. پس از آنکه برادرزاده‌اش مظفر فیروز که نخستین وزیر کار ایران بود، از این سمت کنار گذاشته شد، قوام‌السلطنه او را به جایش منصوب کرد. فرمانفرماییان سپس برای شرکت در انتخابات دوره پانزدهم مجلس از وزارت کنار رفت و این بار از حوزه انتخابیه شهریار و ساوجبلاغ نامزد شد اما نتوانست به مجلس راه یابد. محمدولی میرزا از همسر اولش دختری به نام سعیده و از همسر دومش شمسی فر عدل (۱۲۸۹–۱۳۸۴) که خواهر پروفسور یحیی عدل بود، دختری به نام گلناز داشت. جنگ جهانی اول : در پایان جنگ جهانی اول که کمونیست های روس املاک بسیاری را در آذربایجان تصرف کردند، محمد ولی میرزا برای تسویه حساب به مسکو رفت. او که خود را به شکل یک گدا درآورده بود، در مسیر شمال از گذرگاه های کوهستانی ترکیه عبور کرد اما توسط یک ژنرال ونزوئلایی به نام رافائل د نوگالس که در طرف آلمانی می جنگید دستگیر شد و نزدیک بود به عنوان جاسوس به او شلیک کند. محمد ولی میرزا تنها در آخرین لحظه فرار کرد زیرا با ژنرال به زبان فرانسوی صحبت کرد و ژنرال را بر آن داشت که همانطور که نوگلس در خاطرات خود می نویسد "او شاهزاده ای از دودمان فرمان فرما" است. پس از آن این دو با هم دوست شدند و محمد ولی میرزا بعداً به پاس قدردانی به نوگلس نشان داد. پس از انقلاب ۱۹۷۹ ایران را به همراه خانواده خود به مقصد ژنو سوئیس ترک کرد و تا زمانی که در سن ۹۸ سالگی درگذشت به ایران بازنگشت و در گورستان پتی ساکونکس در ژنو سویس دفن شد . رده‌ها : اهالی تبریز، ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به سوئیس ، تبعیدشدگان مربوط به انقلاب ۱۳۵۷ ایران در سوئیس ، خاندان فیروز فرمانفرمائیان ، درگذشتگان ۱۳۶۸ شمسی ، درگذشتگان ۱۹۸۳ (میلادی)زادگان ۱۲۶۹شمسی ، زادگان ۱۸۹۱ (میلادی) شاهزادگان قاجار، نمایندگان تبریز در مجلس شورای ملی ، نمایندگان دوره پنجم مجلس شورای ملی ، نمایندگان دوره چهاردهم مجلس شورای ملی ، وزیران کار پهلوی ، نمایندگان دوره چهارم مجلس شورای ملی ، نمایندگان دوره سیزدهم مجلس شورای ملی ، نمایندگان دوره ششم مجلس شورای ملی ، نمایندگان دوره هفتم مجلس شورای ملی ، نمایندگان سراب در مجلس شورای ملی