محسن شمس ملک آرا

(1248 - 1315 هـ.خ)

شاهزاده محسن میرزا شمس ملک آراء در دوران سلطنت ناصر الدینشاه قاجار بسال ۱۲۴۸ شمسی در شهر همدان با بعرصه وجود گذاشت. پدرش عبدالحسین میرزا شمس الشعرا پسر شادروان محمد قلی میرزا ملک آرا دومین پسر فتحعلیشاه قاجار و مادرش جهان سلطان خانم (جهانبانی) دختر شادروان سیف اله میرزا پسر کهتر فتحعلیشاه قاجار بود. عبدالحسین میرزا در حدود سال ۱۲۶۰ شمسی با فرزندانش از همدان به تهران منتقل شد و در صف ملتزمین خاصه رکاب سلطانی درآمد و در سال ۱۲۷۰ شمسی پس از فوت برادر بزرگش سام میرزا که سمت شمس الشعرائی در بار ناصرالدینشاه را داشت بجای برادر به این سمت منصوب گردید و تا اواخر سلطنت سلطان احمد شاه قاجار سمت شمس الشعرائی را نگاهداشت و در همان دوران درگذشت. محسن میرزا شمس ملک آرا مانند سایر شعرای کلاسیک در سرودن اشعارش از شعرای نامی ایران پیروی می کرده است. بطوریکه غزلش رنگ غزل لسان الغیب حافظ شیراز، رباعیاتش آهنگ رباعیات حکیم عمر خیام و حکایات و مثنویهایش سبک نظامی گنجوی و وحشی بافقی را دارد. معذلک اگر در اشعارش عمیقاً بنگریم از لحاظ سادگی زبان و عامیانه بودن بیان یک استقلال و ابتکار فکر و کلام مشاهده می کنیم که مخصوص آخر دوران قاجار است و شادروان ایرج میرزا جلال الملک معرف کامل آن سبک و روش بود. شیرینی و سادگی گفتار این دو شاعر معروف آخر دوران قاجار ناشی از آن است که آنها می خواستند با مردم کوچه و بازار صحبت کنند. لاجرم بعبارات ساده و عامیانه سخن می گفتند بدون آنکه از سلامت کلام و زیبائی شعرشان کاسته شود. بدیهی است این سبک شعر طیع سرشار و روان و تسلط کامل بدستور زبان می خواهد که محسن میرزا شمس ملک آرا بخوبی از آنها برخوردار بود بطوریکه بسادگی و با زبان عامیانه می سراید. محسن میرزا شمس ملک آرا در سال ۱۳۱۵ شمسی در خانه شخصی خود واقع در کوچه شهاب الدوله منشعب از خیابان مولوی در سن ۶۷ سالگی در اثر یک بیماری کوتاه در گذشت و در امامزاده عبدالله بخاک سپرده شد.