انا کراسنوولسکا

(1949 م)

آنا ماریا کراسنوولسکا (متولد ۱۹۴۹) ایران‌شناس لهستانی است . اهل لهستان است و شیفته ایران؛ که اگر نبود، سال‌های متمادی و متواتر را درباره ایران نمی‌خواند و نمی‌نوشت و این همه دانشجو پرورش نمی‌داد تا ایران را بشناسند و بشناسانند. اما «آنا ماریا کراسنوولسکا»(Anna Maria Krasnowolska) چنین کرد و دیروز که هفتاد ساله شد، وقتی به گذشته می‌نگرد، نیک پیداست که سخت راضی است و البته به ضرس قاطع، مقبول میان جماعت ایران‌شناس. از ۱۸ سالگی، خود را با ایران عجین و قرین ساخت و در دانشگاه یاگیلونی کراکوف (The Jagiellonian University)، به تحصیل در زبان‌شناسی ایرانی پرداخت و تا عالی‌ترین درجه در همان جا ماند و ۱۵ سال بعد، از پایان‌نامه دکترای خود دفاع کرد که موضوع آن درخصوص شاهنامه فردوسی بود. با فاصله‌ای اندک، فعالیت خود را در موسسه مطالعات شرقی و گروه مطالعات ایران دانشگاه یاگیلونی آغاز کرد و از پس سال‌ها کوشش و پژوهش، اکنون استاد و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه است که سال‌جاری میلادی بازنشسته خواهد شد. او از سال ۱۹۹۹، به مدت یک سال، مدیر موسسه مطالعات شرقی و در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ نیز، مدیر گروه مطالعات ایران همین دانشگاه بود، و همین کارنامه، خود گویای ید طولای این بانوی شرق‌پژوه است. همچنین در سال ۱۹۹۴ بورس تحصیلی دانشگاه اوپسالا سوئد و شش سال بعد، بورس تحصیلی دانشگاه فردوسی مشهد را هم تجربه کرده است. ناگفته نماند این مترجم ادبیات فارسی به لهستانی، عضو هیات مدیره Societas Iranologica Europaea، کمیسیون شرق‌شناسی و کمیته مطالعات شرق‌شناسی آکادمی علوم لهستان و عضو هیات تحریریه مجله Folia Orientalia نیز است. کراسنوولسکا در این سال‌ها، مقالات متعدد پژوهشی به رشته تحریر درآورده اما آنچه او را برجسته می‌سازد، تحقیق و تتبعش درباره شاهنامه و تاریخ و اساطیر ایرانی است. او را که باید یکی از شاخص‎‌ترین شاهنامه‌پژوهان حال حاضر جهان دانست و صاحب نظراتی بویژه درباره ساختارهای داستانی شاهنامه ، چند سالی است بر انتشار برگردان لهستانی شاهنامه نظارت می‌کند که تاکنون جلد اول آن، که صورت منثور و توامان موزون دارد، منتشر شده است. و این همه، جز دیدگاه‌هایش درباره ادبیات جدید فارسی است، که تنها یکی از آثار این حوزه، بررسی نقش اساطیری «اسب» در باورهای مذهبی رایج در ایران، از خلال «سووشونِ» سیمین دانشور، «معصوم پنجمِ» هوشنگ گلشیری و «خسرو خوبانِ» رضا دانشور است. افزون بر این، او کتاب‌هایی از ادبیات معاصر فارسی چون «طوبا ومعنای شب» و «زنان بدون مردان» نوشته شهرنوش پارسی‌پور، «خواب زمستانی» تالیف گلی ترقی و «یک روز مانده به عید پاک» اثر زویا پیرزاد را هم به لهستانی ترجمه کرده است. از دیگر کارهایی که او در دست تحقیق دارد، یکی درباره باورداشت‌های عامیانه قهرمانان اساطیر تقویمی در ایران و دیگری بررسی خاطرات لهستانی‌های مهاجر به ایران و نقش آن در ادبیات معاصر است. آیین نکوداشت «آنا کراسنوولسکا»، به پاس یک عمر پژوهش در اساطیر ایرانی، به همت دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و موسسه نگارستان اندیشه و با همکاری سفارت لهستان در تهران و موسسه شهر کتاب، با سخنرانی ژاله آموزگار، علی اشرف صادقی، محمد جعفری قنواتی، غلامحسین کریمی دوستان، علی‌اصغر محمدخانی و علی شهیدی از ایران و ویچخ اونولت و رناتا روسک از لهستان، شنبه ۴ اسفند ۱۳۹۷ در تالار استاد عباس اقبال آشتیانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.