ابوالقاسم اعتصام زاده

(1269 هـ.خ)

او پس از انجام تحصیلات مقدماتی و عالی در ایران به اروپا رفت و در ژنو در موسسه‏ بین ‏المللی علوم صنایع مستظرفه را فراگرفت و در زبان و ادبیات فرانسه به درجه‏ عالی رسید. از همان موقع کار تالیف و ترجمه را آغاز کرد و چند کتاب نوشت از جمله کتاب هزار مسئله حساب و کتاب دستور تجارت بود. نامه‏ های ایرانی منتسکیو را ترجمه کرد و در ۱۹۲۹ در مسابقه‏ ادبی (ژافلورد) فرانسه شرکت نمود و برنده‏ جایزه‏ افتخار گردید. از کارهای خوب و درجه اول اعتصام ‏زاده ترجمه‏ رباعیات حکیم عمر خیام به زبان فرانسه بود که با طرز جالب و زیبائی در پاریس انتشار یافت و آکادمی دولتی فرانسه او را تشویق نموده و جایزه ‏ای نیز به او اعطا نمود. در ۱۳۰۳ ش پس از درگذشت میرزا حسین خان صبا (کمال ‏السلطان)، امتیاز روزنامه‏ ستاره ایران به وی انتقال یافت و این روزنامه به طور مستمر در ۴ صفحه یومیه انتشار یافت و غیر از اخبار داخلی و خارجی پاورقی‏های متعددی که آموزنده و سرگرم ‏کننده بود در آن روزنامه دیده می ‏شد. از ابتدای ۱۳۰۷ روزنامه‏ ستاره ایران تبدیل به روزنامه‏ ستاره جهان شد و به دو زبان فارسی و فرانسه انتشار می ‏یافت. از چهار صفحه روزنامه سه صفحه‏ آن فارسی و یک صفحه آن به زبان فرانسه بود. این روزنامه به علت مطالب متنوع و سودمند مورد توجه مردم قرار گرفت و تیراژ آن بالا رفت. قریب ده سال این روزنامه بدون وقفه در تهران انتشار یافت. اعتصام ‏زاده در دوره‏ دهم از بجنورد نماینده‏ مجلس شورای ملی شد. در حقیقت به علت خروج زین ‏العابدین رهنما و علی دشتی دو روزنامه‏ن گار از مجلس شورای ملی، دو روزنامه ‏نگار دیگر وارد مجلس شدند که عبارت بودند از اعتصام ‏زاده مدیر ستاره جهان و عباس مسعودی مدیر اطلاعات. در دوره‏ یازدهم مجدداً اعتصام ‏زاده از بجنورد به وکالت مجلس شورای ملی رسید و علاوه بر وظایف نمایندگی روزنامه ستاره جهان را به طور یومیه انتشار می ‏داد. در اواخر ۱۳۱۶ روابط ایران و فرانسه به علت مطالبی که بعضی از روزنامه‏ های فرانسه علیه ایران انتشار می دادند قطع شد و اعتصام ‏زاده در بخش فرانسه روزنامه ستاره جهان از قطع روابط دولتین ایران و فرانسه اظهار تاسف کرده بود. شهربانی مقاله را با آب و تاب تمام به رضاشاه گزارش داد و دستور توقیف او را گرفتند. روز ۱۵ فروردین ماه ۱۳۱۷ اعتصام‏زاده توقیف و به زندان شهربانی منتقل گردید و روز بعد وزیر کشور لایحه‏ سلب مصونیت او را به مجلس برده به تصویب رسانید. متعاقب بازداشت وی وزیر امور خارجه و وزیر معارف (سهیلی و حکمت) از کار برکنار شدند. اعتصام‏ زاده تا مهرماه ۱۳۲۰ در زندان بود. پس از آزادی به مطالعه و تحقیق پرداخت و از کارهای سیاسی و روزنامه‏ نگاری اعتراض نمود.