سفرنامه ترکستان و ایران

به کوشش: محمد گلبن

از دیباچه کتاب:
سفرنامه ای را که در دست دارید از عنوانش پیداست که درباره ترکستان و ایران است. اما مربوط به امروز ایران و ترکستان نیست. از تاریخ تحریر و ترجمه این کتاب قریب به یکصد سال می گذرد. کتاب به زبان فرانسه تحریر یافته و یکی از مترجمان دوره ناصرالدین شاه قاجار آن را به فارسی برگردانیده است.
نویسنده کتاب مردی است سوئیسی به نام هنری موزر که در ظاهر به تبعیت دولت روسیه درآمده است. موزر بر سر این سیاحت رنج های زیادی را تحمل کرده تا توانسته سرزمین کهنسال و اسرارآمیز ترکستان را سیاحت کند. اولین دفعه ای که او قصد سیاحت ترکستان را می کند، در بخارا به دست عمال امیر بخارا گرفتار و زندانی می شود. او را از زندان بدین جهت آزاد می کنند که به پطرزبورگ برود و اجازه عبور از ترکستان را از دولت روسیه کسب کند. اما همین که به سر حد افغانستان می رسد، به علت نابسامانی اوضاع، از سیاحت خود چشم می پوشد و از طریق افغانستان عازم اروپا می گردد.
بار دیگر پس از 14 سال به فکر آرزوی گذشته می افتد و سیاحت خود را در آسیای وسطی می آغازد. بنابراین خواندن نوشته چنین آدمی که شیفته سیاحت در چنین سرزمینی است، خالی از فایده نیست و خواننده از خواندن چنین نوشته ای پشیمان نخواهد شد. نویسنده در سیاحتنامه خود، زمینه های مختلفی را بررسی کرده و از لابه لای سطور نوشته اش پیداست که او مردی زیرک و هوشیار و ریزبین و کنجکاو در مسائل گوناگون است...