گل رنجهای کهن: برگزیدۀ مقالات دربارۀ شاهنامه فردوسی

به کوشش: علی دهباشی

"در شاهنامه، کیومرث همه‌جا نخستین شاه است و نه نخستین انسان. از این رو سرگذشت کیومرث در شاهنامه سرگذشت آغاز جامعه است و نه آغاز زندگی. در شاهنامه اهریمن دیگر آن روح خبیث مجرد نیست که بر جهان روشنایی حمله‌ور می‌گشت، بلکه او در شمار مردم بد است که علیه مردم نیک سلاح به دست می‌گیرد و وارد کارزار می‌گردد. نبردی که بر طبق افسانه آفرینش اوستایی میان اهریمن و کیومرث درمی‌گیرد، در شاهنامه بر عهده پسران آن‌ها گذاشته شده است. پسر اهریمن به نام خزروان در میدان کارزار، سیامک، پسر کیومرث، را می‌کشد به همان‌گونه که در بندهش مرگ کیومرث مرحله گذر از یک زندگی سترون به یک هستی بارورست، در شاهنامه نیز با مرگ سیامک و آغاز پادشاهی هوشنگ، جامعه از مرحله ساده‌ گردهمایی آدمیان گام به مرحله مدنیت می‌گذارد."
مطالب یادشده بخشی از مقاله «شاهنامه و موضوع نخستین انسان» اثر «جلال خالقی مطلق ـ از شاهنامه‌شناسان معاصر ـ است. این مجموعه دربرگیرنده مقالات وی در خصوص شاهنامه است. برخی از مقالات کتاب عبارت‌اند از: معرفی قطعات الحاقی شاهنامه، بار و آیین آن در ایران، ببر بیان، و دستنویس شاهنامه (فلورانس)."