زادالمسافر
امتیاز دهید
نویسنده:
ناصرخسرو قبادیانی
مصحح:
سید محمد عمادی حائری
امتیاز دهید
شرح لغات و اصطلاحات: اسماعیل عمادی حائری
به تحقیق: محمد عمادی حائری
زاد المسافرین، در زمره متون منثور کهن فارسی است و به جهت روزگار تالیف و روش نگارش، از دیرباز مورد توجه سبک شناسان نثر فارسی بوده است. زادالمسافرین سرشار از واژه‌های نادر و کهن فارسی است و افزون بر آن، برابر نهاده‌های فارسی ارزشمندی برای اصطلاحات فلسفی عربی در آن آمده که سخت در خور توجه است.
زادالمسافرین به سبب محتوای کلامی فلسفی و زبان ویژه و کهن، متنی آسان نیست. همین موضوع موجب شده که دست نوشته‌های بر جای مانده از آن، آکنده از اغلاط و تصحیفات باشد، جدای از آن که نسخه‌های اصیل و کهن آن بس اندک است.
نسخه شماره ۴۹۱۱ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. این نسخه کهن‌ترین دست نوشت زاد المسافر است که تاکنون شناسایی گردیده و شیوه نگارش آن کهنه می‌نماید؛ ولی از آنجا که انجام آن افتاده است، تاریخ کتابت و کاتب آن دانسته نیست. فهرست‌گر نسخه- استاد فقید محمّد تقی دانش پژوه- آن را از قرن ۹ و ۱۰ دانسته است.
پس از نسخه‌ای که شرح آن گذشت، دو دست‌نوشت بی‌تاریخ دیگر قدیم‌ترین نسخه‌های بازمانده از زاد المسافراند که نسبت به دیگر نسخ از صحّت و اصالت بیشتری برخوردارند:
نسخه شماره ۷۹. d. ۲۶۶۹ در کتابخانه بادلیان دانشگاه آکسفورد (تاریخ کتابت: قرن ۱۰- ۱۱).
نسخه شماره ۲۱۶ در کتابخانه مدرسه شاهی کمبریج (تاریخ کتابت: قرن ۱۱- ۱۲).
سید محمد عمادی حائری، پس از نسخه شناسی تطبیقی زادالمسافرین و برگزیدن کهن‌ترین، اصیل‌ترین و صحیح‌ترین نسخه‌ها، با تامل در مفاهیم کلامی فلسفی اسماعیلی از سویی و دقت‌های واژه‌پژوهانه و سبک شناسانه از دیگر سو، به تصحیح انتقادی این اثر پرداخته و برای نخستین بار متنی صحیح و اصیل از آن عرضه کرده است. او همچنین تعلیقاتی پیرامون اثبات متن و ضبط نسخه‌ها، بر متن ویراسته خود افزوده است.
نسخه حاضر در برنامه با تصحیح و تحقیق سید محمد عمادی حائری، در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۵۱۱ صفحه برای بار نخست در سال ۱۳۸۴ش توسط مرکز نشر میراث مکتوب، تهران منتشر شده است.
بیشتر
به تحقیق: محمد عمادی حائری
زاد المسافرین، در زمره متون منثور کهن فارسی است و به جهت روزگار تالیف و روش نگارش، از دیرباز مورد توجه سبک شناسان نثر فارسی بوده است. زادالمسافرین سرشار از واژه‌های نادر و کهن فارسی است و افزون بر آن، برابر نهاده‌های فارسی ارزشمندی برای اصطلاحات فلسفی عربی در آن آمده که سخت در خور توجه است.
زادالمسافرین به سبب محتوای کلامی فلسفی و زبان ویژه و کهن، متنی آسان نیست. همین موضوع موجب شده که دست نوشته‌های بر جای مانده از آن، آکنده از اغلاط و تصحیفات باشد، جدای از آن که نسخه‌های اصیل و کهن آن بس اندک است.
نسخه شماره ۴۹۱۱ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. این نسخه کهن‌ترین دست نوشت زاد المسافر است که تاکنون شناسایی گردیده و شیوه نگارش آن کهنه می‌نماید؛ ولی از آنجا که انجام آن افتاده است، تاریخ کتابت و کاتب آن دانسته نیست. فهرست‌گر نسخه- استاد فقید محمّد تقی دانش پژوه- آن را از قرن ۹ و ۱۰ دانسته است.
پس از نسخه‌ای که شرح آن گذشت، دو دست‌نوشت بی‌تاریخ دیگر قدیم‌ترین نسخه‌های بازمانده از زاد المسافراند که نسبت به دیگر نسخ از صحّت و اصالت بیشتری برخوردارند:
نسخه شماره ۷۹. d. ۲۶۶۹ در کتابخانه بادلیان دانشگاه آکسفورد (تاریخ کتابت: قرن ۱۰- ۱۱).
نسخه شماره ۲۱۶ در کتابخانه مدرسه شاهی کمبریج (تاریخ کتابت: قرن ۱۱- ۱۲).
سید محمد عمادی حائری، پس از نسخه شناسی تطبیقی زادالمسافرین و برگزیدن کهن‌ترین، اصیل‌ترین و صحیح‌ترین نسخه‌ها، با تامل در مفاهیم کلامی فلسفی اسماعیلی از سویی و دقت‌های واژه‌پژوهانه و سبک شناسانه از دیگر سو، به تصحیح انتقادی این اثر پرداخته و برای نخستین بار متنی صحیح و اصیل از آن عرضه کرده است. او همچنین تعلیقاتی پیرامون اثبات متن و ضبط نسخه‌ها، بر متن ویراسته خود افزوده است.
نسخه حاضر در برنامه با تصحیح و تحقیق سید محمد عمادی حائری، در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۵۱۱ صفحه برای بار نخست در سال ۱۳۸۴ش توسط مرکز نشر میراث مکتوب، تهران منتشر شده است.
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی زادالمسافر