تاریخ نیشابور

این کتاب در اصل تألیف ابوعبدالله حاکم نیشابوری (321 ـ 405 هـ.ق) است که چند بار تغییر و تحول یافته تا بدین صورت درآمده است. اصل کتاب حاکم، بسیار مفصل بوده است؛ اما در همین شکل و شمایل موجود هم یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها در نوع خود به شمار می‌رود. بخشی از این کتاب تاریخ نیشابور است، به معنی دقیق کلمه و بخشی نیز مشتمل است بر احوال جمعی از دانشمندان نیشابور در چهار قرن اول عصر اسلامی و نیز دانشمندانی که از نقاط مختلف ایران بزرگ، برای تحصیل یا تدریس به نیشابور آمده‌اند و در یک نگاه عام فهرستی از دانشمندان مسلمانی که از اقصای عالم اسلامی، از اندلس تا مرز چین، به نیشابور آمده‌اند و در این شهر تحصیل، تدریس یا اقامت داشته‌اند. ابوعبدالله حاکم در این کتاب 2680 تن از بزرگان برخاسته از نیشابور را در هشت طبقه یا گروه دسته‌بندی کرده است که با جمع صحابه آغاز می‌شود و به دانشمندانی که معاصر مؤلف بوده‌اند، ختم می‌شود. بر طبق نسخه حاضر در این کتاب 28 تن از صحابه معرفی شده‌اند و 71 تن از اشراف تابعین و 83 تن از اتباع تابعین و 614 تن از اتباع اتباع و 512 تن از طبقه پنجم علمای نیشابور و کسانی که بدان شهر درآمده‌اند و به نشر علم پرداخته‌اند و 323 تن از طبقه ششم از دانشمندان ساکن نیشابور و 950 تن از مشایخ حدیث مؤلف کتاب، که حاکم از آنها سماع حدیث داشته است. در تکمله این فصل که خود بخشی است جداگانه، 99 تن از کسانی که بعد از فراغت از تألیف کتاب ـ رمضان سال 388 ـ وفات یافته‌اند و از مشایخ حدیث مؤلف به شمار می‌رفته‌اند بر آن افزوده و بخش رجالی کتاب را با آن پایان داده است.

این کتاب پیشتر به صورت تایپ شده در سایت قرار گرفته بود.