کتیبه های سفال نیشابور

م‍ق‍دم‍ه از: م‍ح‍م‍دی‍وس‍ف ک‍ی‍ان‍ی‌

برگرفته از مقدمه کتاب:
در طی سده های سوم و چهارم ه.ق همزمان با حکومت سامانیان در ایران، دیگر شهرهایی چون سمرقند و بخارا همراه با نیشابور از مراکز مهم هنری جهان شرق شناخته شده اند. شناخت اهمیت سفالگری نیشابور با کاوشهای موزه متروپولیتن در سالهای ۱۳۱۵ - ۱۳۱۸ و سیس مرکز باستانشناسی ایران در سال ۱۳۴۳ در منطقه مذکور پدیدار شد و در طی این کاوشها نمونه های ارزنده یی از ظروف سفالین همراه با کوره های سفالگری کشف گردید. این یافته ها تعدادی ظروف یکرنگ، رنگارنگ، نقش کنده، لعاب پاشیده با نقوش قالب زده و معروفتر از همه نوع سفالینه دارای نوشته قهوه یی تیره بر روی زمینه سفید یا شیری همراه با لعاب پوشش گلی و تزییناتی با نوشته های کوفی تزیینی را در بر می گیرد. چگونگی و نحوه نگارش و متن نوشته های کوفی بر روی ظروف سفالین به ویژه ظروف ساخت نیشابور برای کارشناسان هنرهای اسلامی همواره مورد پرسش بوده و بطور کلی در این زمینه تحقیقات کامل و جامعی که جوابگوی تمامی ابهامات باشد بعمل نیامده، و فقط در مواردی معدود اقدام به خواندن نوشته های کوفی گردیده است.
نویسنده کتاب کتیبه های سفال نیشابور ضمن بررسی ارزشمند خود در طی ۵ سال تلاش و کوشش پیگیر موفق به خواندن ۱۴۰ نوشته بر ظروف سفالین نیشابور از مجموعه موزه های ایران باستان رضا عباسی آبگینه و سفالینه های ایران چندین مجموعه خصوصی در کشور و همچنین تعدادی از موزهها و مجموعه های خصوصی خارج از کشور شده و در پاره یی از موارد نیز به علت عدم دسترسی به منابع اصلی از طریق بررسی کتب به این مهم دست یافته
است.
در این تحقیق عبارات نقش گرفته و افرادی که آنها را نوشته اند مورد اشاره قرار گرفته است، و یکی از نتایجی که بدست آمده بررسی شیوه نگارش است که به نظر محقق از وسیله یی شبیه به قالب یا شابلون امروزی برای کتابت استفاده گردیده است و در کمتر موردی کتیبه ها با دست نوشته شده و از همین طریق خطاطان یا سفالگران در نوشتن حروف قادر بودند از حروف واحدی برای نوشتن چند حرف کمک بگیرند مانند حرف «و» که به جای حروف فی قه هره و حرف «د» که به جای حروف «د که نوشته شده است.
برای نمونه میتوان به تصاویر شماره (۱۴،۱۱،۹،۳،۱، ۳۰،۲۹ و دیگر تصاویر) اشاره کرد. این شیوه نگارش همچنین در کتابت قرآنهای متعلق به آن دوره ها که عموماً بر پوست آهو بوده نیز بکار گرفته شده است و تصاویر شماره های (الف) و (ب) از دو قرآن مختلف نیز شواهدی بر این گفته هستند...