اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران - جلد 1 و 2
امتیاز دهید
نویسنده:
محسن رنانی
امتیاز دهید
درآمدی برعبور تمدن ها
نسخه کامل کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» (۶۶۱ صفحه)
نگارش کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» را به صورت محرمانه دقیقا ۱۱ سال پیش (تیر ۸۴) آغاز کردم و در میانه سال ۸۶ به پایان بردم. در تابستان ۸۷ دوباره آن را ویرایش کردم و سرانجام در ۱۳ مهر ۸۷ پنج نسخه از آن را تکثیر و برای پنج مقام عالی کشور فرستادم. نسخه رهبری را تقدیم آقای ناطق نوری کردم (با پیگیری دکتر حسن سبحانی، دیدار ما در دفتر بازرسی رهبری انجام شد و من نزدیک به یک ساعت درباره پیام کتاب توضیحاتی دادم). برای اطمینان، نسخه‌ای را هم از طریق دکتر سیدمحمدرضا بهشتی برای رهبری فرستادم. دکتر بهشتی بعداً گفت که شخصاً خدمت رهبری رسیده و کتاب را تقدیم کرده است و نظریه اصلی کتاب را هم خیلی خلاصه خدمت ایشان توضیح داده است و اجمالاً گفت که رهبری با نظریه مطرح شده این کتاب موافق نبوده‌اند.
نسخه آقای احمدی‌نژاد را تحویل دکتر فرهاد رهبر دادم و ایشان گفتند فردا با رئیس جمهور جلسه دارم و حضوری تقدیم می‌کنم. تحویل نسخه آقایان رفسنجانی، شاهرودی و دکتر لاریجانی را هم دکتر بهشتی تقبل کردند. تاکنون از هیچ کدام از مقامات یاد شده حتی در حد دریافت اعلام وصول هم واکنشی ندیده‌ام.
نهایتا در اردیبهشت ۹۲ ، با دمیدن نسیم فضای انتخاباتی، جرأت یافتم و بخشی از کتاب را به عنوان «جلد اول» (با جلد سبز فسفری، در ۲۶۳ صفحه = حدود یک سوم اصل کتاب) در فضای مجازی منتشر کردم، که مورد استقبال گسترده قرار گرفت. سپس در اردیبهشت ۹۴ نسخه کامل را (در ۶۶۱ صفحه با جلد قرمز عنابی) از طریق «تارنمای رسمی رنانی» در معرض فروش قرار دادم و امروز نیز به مناسبت عید سعید فطر (۱۴۳۷ قمری)، نسخه کامل این کتاب را به رایگان در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار می‌دهم.
خیلی خلاصه، ده سال پیش این ده ادعای محوری در این کتاب مطرح شده است:
۱- ورود ایران به حوزه غنی‌سازی محرمانه اتمی، احتمالاً طراحی آمریکایی‌ها بوده است (با فروش محرمانه نقشه‌ها و تجهیزات اتمی آلوده به ایران از طریق عبدالقدیر خان، دانشمند اتمی پاکستان، که بعداً معلوم شد جاسوس سازمان سیا بوده است).
۲- غرب تلاش می‌کند تا مناقشه اتمی ایران طولانی شود تا در تحولات بعدی منطقه بویژه در مدیریت بازارهای جهانی نفت، بتواند با کم و زیاد کردن فتیله این مناقشه، آن حوزه‌ها را تا حدودی مدیریت کند.
۳- تلاش اصلی غرب، بویژه آمریکا این است که تا سال ۲۰۲۰ از اعتیاد و وابستگی به نفت حوزه خلیج فارس آزاد شود.
۴- نهایتا غرب تلاش دارد که تا پایان دهه ۲۰۲۰ با سرعت بالایی به سوی جایگزینی نفت با سوخت های نو و پاک حرکت کند تا روند گرمایش زمین را متوقف کند.
۵- بهترین راه برای آن که غرب هم از اعتیاد به نفت منطقه بی‌ثبات خاورمیانه آزاد شود و هم سوخت‌های پاک را جایگزین سوخت‌های فسیلی کند، افزایش طولانی مدت قیمت نفت است. با گران شدن نفت، رشد تقاضای نفت کُند و حتی متوقف می‌شود و سرمایه‌گذاری در سوخت‌های پاک نیز اقتصادی می‌شود.
۶- قیمت نفت برای هفت تا ده سال حدود ۱۰۰ دلار و بالاتر می‌ماند و سپس به زیر ۵۰ دلار کاهش می‌یابد.
۷- اگر اوباما رئیس جمهور آمریکا شود، خطر جنگ از سر ایران رفع می‌شود اما اوباما با ایران بسیار قاطع تر و حساب‌شده‌تر از جورج بوش برخورد خواهد کرد. او از راههای سیاسی فشارهای سنگینی بر ایران خواهد آورد و نهایتا ایران را به نقطه آچمز و مصالحه اجباری خواهد رساند.
۸- اکنون که اوباما اعلام کرده است که حاضر است با ایران گفت‌وگو کند، بهتر است ایران به این موضع اوباما واکنش مثبت نشان دهد و حتی مذاکره با اوباما را قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا (۲۰۰۸) آغاز کند.
۹- خسارت‌های اقتصادی مناقشه اتمی برای ایران در بلند مدت به حدی زیاد است که حتی اگر مذاکره با آمریکا نیز به صلاح نظام نیست، بهتر است ایران یک طرفه و داوطلبانه، کلیه فعالیت‌های اتمی حساس خود را با اعلام رسمی و آشکار و تبلیغاتی برای چند سال متوقف کند و با ایجاد امکان نظارت جهانی، سوء ظن جهانی در مساله فعالیت‌های اتمی ایران را از بین ببرد.
۱۰- خاورمیانه به زودی وارد مرحله «جنگ خداحافظی» خواهد شد. کاهش درآمدهای نفتی، گسترش فقر و شکاف طبقاتی همراه با مداخله قدرت‌های بزرگ در خاورمیانه، به زودی آن را وارد سلسله جنگ‌های دراز دامنه‌ای خواهد کرد که من آن را «جنگ خداحافظی» نام نهاده‌ام. در واقع به نفع تمدن غرب است که قطب فرهنگی و اقتصادی جهان اسلام (خاورمیانه) به یک «سرزمین سوخته» تبدیل شود.
و اکنون داستان ده ساله «رنانی و مناقشه اتمی» در این نقطه به پایان می‌رسد. این هم یکی از پروژه‌های فکری من در حوزه اقتصاد سیاسی ایران بود که پایان یافت. و اکنون کارهای بر زمین مانده بسیاری در پیش است. بچه‌ها کجایید؟ دلم برای گفت‌وگو با کودکان کشورم لک زده است. باید اکنون بروم!
(محسن رنانی)
بیشتر
نسخه کامل کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» (۶۶۱ صفحه)
نگارش کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» را به صورت محرمانه دقیقا ۱۱ سال پیش (تیر ۸۴) آغاز کردم و در میانه سال ۸۶ به پایان بردم. در تابستان ۸۷ دوباره آن را ویرایش کردم و سرانجام در ۱۳ مهر ۸۷ پنج نسخه از آن را تکثیر و برای پنج مقام عالی کشور فرستادم. نسخه رهبری را تقدیم آقای ناطق نوری کردم (با پیگیری دکتر حسن سبحانی، دیدار ما در دفتر بازرسی رهبری انجام شد و من نزدیک به یک ساعت درباره پیام کتاب توضیحاتی دادم). برای اطمینان، نسخه‌ای را هم از طریق دکتر سیدمحمدرضا بهشتی برای رهبری فرستادم. دکتر بهشتی بعداً گفت که شخصاً خدمت رهبری رسیده و کتاب را تقدیم کرده است و نظریه اصلی کتاب را هم خیلی خلاصه خدمت ایشان توضیح داده است و اجمالاً گفت که رهبری با نظریه مطرح شده این کتاب موافق نبوده‌اند.
نسخه آقای احمدی‌نژاد را تحویل دکتر فرهاد رهبر دادم و ایشان گفتند فردا با رئیس جمهور جلسه دارم و حضوری تقدیم می‌کنم. تحویل نسخه آقایان رفسنجانی، شاهرودی و دکتر لاریجانی را هم دکتر بهشتی تقبل کردند. تاکنون از هیچ کدام از مقامات یاد شده حتی در حد دریافت اعلام وصول هم واکنشی ندیده‌ام.
نهایتا در اردیبهشت ۹۲ ، با دمیدن نسیم فضای انتخاباتی، جرأت یافتم و بخشی از کتاب را به عنوان «جلد اول» (با جلد سبز فسفری، در ۲۶۳ صفحه = حدود یک سوم اصل کتاب) در فضای مجازی منتشر کردم، که مورد استقبال گسترده قرار گرفت. سپس در اردیبهشت ۹۴ نسخه کامل را (در ۶۶۱ صفحه با جلد قرمز عنابی) از طریق «تارنمای رسمی رنانی» در معرض فروش قرار دادم و امروز نیز به مناسبت عید سعید فطر (۱۴۳۷ قمری)، نسخه کامل این کتاب را به رایگان در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار می‌دهم.
خیلی خلاصه، ده سال پیش این ده ادعای محوری در این کتاب مطرح شده است:
۱- ورود ایران به حوزه غنی‌سازی محرمانه اتمی، احتمالاً طراحی آمریکایی‌ها بوده است (با فروش محرمانه نقشه‌ها و تجهیزات اتمی آلوده به ایران از طریق عبدالقدیر خان، دانشمند اتمی پاکستان، که بعداً معلوم شد جاسوس سازمان سیا بوده است).
۲- غرب تلاش می‌کند تا مناقشه اتمی ایران طولانی شود تا در تحولات بعدی منطقه بویژه در مدیریت بازارهای جهانی نفت، بتواند با کم و زیاد کردن فتیله این مناقشه، آن حوزه‌ها را تا حدودی مدیریت کند.
۳- تلاش اصلی غرب، بویژه آمریکا این است که تا سال ۲۰۲۰ از اعتیاد و وابستگی به نفت حوزه خلیج فارس آزاد شود.
۴- نهایتا غرب تلاش دارد که تا پایان دهه ۲۰۲۰ با سرعت بالایی به سوی جایگزینی نفت با سوخت های نو و پاک حرکت کند تا روند گرمایش زمین را متوقف کند.
۵- بهترین راه برای آن که غرب هم از اعتیاد به نفت منطقه بی‌ثبات خاورمیانه آزاد شود و هم سوخت‌های پاک را جایگزین سوخت‌های فسیلی کند، افزایش طولانی مدت قیمت نفت است. با گران شدن نفت، رشد تقاضای نفت کُند و حتی متوقف می‌شود و سرمایه‌گذاری در سوخت‌های پاک نیز اقتصادی می‌شود.
۶- قیمت نفت برای هفت تا ده سال حدود ۱۰۰ دلار و بالاتر می‌ماند و سپس به زیر ۵۰ دلار کاهش می‌یابد.
۷- اگر اوباما رئیس جمهور آمریکا شود، خطر جنگ از سر ایران رفع می‌شود اما اوباما با ایران بسیار قاطع تر و حساب‌شده‌تر از جورج بوش برخورد خواهد کرد. او از راههای سیاسی فشارهای سنگینی بر ایران خواهد آورد و نهایتا ایران را به نقطه آچمز و مصالحه اجباری خواهد رساند.
۸- اکنون که اوباما اعلام کرده است که حاضر است با ایران گفت‌وگو کند، بهتر است ایران به این موضع اوباما واکنش مثبت نشان دهد و حتی مذاکره با اوباما را قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا (۲۰۰۸) آغاز کند.
۹- خسارت‌های اقتصادی مناقشه اتمی برای ایران در بلند مدت به حدی زیاد است که حتی اگر مذاکره با آمریکا نیز به صلاح نظام نیست، بهتر است ایران یک طرفه و داوطلبانه، کلیه فعالیت‌های اتمی حساس خود را با اعلام رسمی و آشکار و تبلیغاتی برای چند سال متوقف کند و با ایجاد امکان نظارت جهانی، سوء ظن جهانی در مساله فعالیت‌های اتمی ایران را از بین ببرد.
۱۰- خاورمیانه به زودی وارد مرحله «جنگ خداحافظی» خواهد شد. کاهش درآمدهای نفتی، گسترش فقر و شکاف طبقاتی همراه با مداخله قدرت‌های بزرگ در خاورمیانه، به زودی آن را وارد سلسله جنگ‌های دراز دامنه‌ای خواهد کرد که من آن را «جنگ خداحافظی» نام نهاده‌ام. در واقع به نفع تمدن غرب است که قطب فرهنگی و اقتصادی جهان اسلام (خاورمیانه) به یک «سرزمین سوخته» تبدیل شود.
و اکنون داستان ده ساله «رنانی و مناقشه اتمی» در این نقطه به پایان می‌رسد. این هم یکی از پروژه‌های فکری من در حوزه اقتصاد سیاسی ایران بود که پایان یافت. و اکنون کارهای بر زمین مانده بسیاری در پیش است. بچه‌ها کجایید؟ دلم برای گفت‌وگو با کودکان کشورم لک زده است. باید اکنون بروم!
(محسن رنانی)
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران - جلد 1 و 2
غلامرضا مصدق
آینده پژوهان نه به مدد مکاشفه و غیبگویی بلکه با کمک تحلیل دقیق روندهای گذشته و حال ، بعضی از تحولات آتی جوامع بشری را پیش بینی می کنند ، مشابه پیش بینی آلوین تافلر از تحولات آتی تکنولوژی و یا پیش بینی فروپاشی شوروی توسط نیکسون رئیس جمهور اسبق آمریکا ، که هر دو دقیقاً درست از آب در آمدند .
آقای دکتر محسن رنانی استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در سال ۸۷ در کتابی با نام " اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران “ تحولات پیش روی بازار نفت را برای ده سال آینده پیش می کنند . متاسفانه همه پیش بینی ایشان که در تضاد با منافع ملی ایران بود حتی فراتر از برآوردهای کتاب دقیقاً محقق شد . ایشان کتاب را در همان سال برای مسئولان عالی کشور ارسال می کند ، اما هیچ عکس العملی از طرف آنها مشاهده نمی‌شود .
خلاصه حرف کتاب این است که ، غرب در یکصد سال اخیر با چهار چالش بزرگ ۱- دو جنگ جهانی ۲- ظهور کمونیسم ۳- شوک های نفتی ۴- بحران بزرگ اقتصادی ۱۹۲۹ ، مواجه شده است . بر اساس اطلاعات تاریخی احتمال وقوع چالشهای مذکور بجز شوک نفتی تقریباً صفر است ، پس غرب برای اجتناب از تکرار تهدید شوکهای آتی نفتی باید طرحی نو دراندازد .
عدم تقارن در دارا بودن ذخائر و مصرف نفت در کشورهای صنعتی غربی ، تمرکز ذخائر اصلی نفت در منطقه بی ثبات خاورمیانه ، روند رو به رشد تقاضا برای نفت بخصوص در کشورهای با رشد بالا مثل چین و هند ، فقدان جایگزین در کوتاه مدت برای نفت و محدویتهای روز افزون برای مصرف ذغال سنگ به دلیل آلودگی زیست محیطی ، دیر یا زود غرب را با شوک یا شوکهای نفتی دیگری مواجه می‌کند .
بنا به نوشته ی آقای رنانی غرب برای مختومه کردن پرونده شوکهای نفتی مشابه ۱۹۷۳ و ۱۹۷۹ باید سناریوئی را طراحی و اجرا کند تا خطر بروز هر شوک نفتی دیگری را یکبار برای همیشه منتفی کند. طبق این سناریو قیمت بالای نفت (بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ دلار ) باید در یک دوره ده ساله ادامه داشته باشد ، تا سرمایه گذرای برای کشف منابع جدید نفت ، توسعه تکنولوژی برای بهره وری بیشتر از ذخائر نفتی ، توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و بهینه کردن مصرف نفت ، توجیه لازم را پیدا کند . تا با افزایش تولید و کاهش مصرف نفت و همچنین بالا بردن سهم انرژیهای غیر فسیلی کنترل عرضه و قیمت نفت را از دست تولید کنندگان خارج و به دست مصرف کنندگان برساند و برای همیشه زمینه بروز شوکهای نفتی در آینده را از بین ببرد .
آقای رنانی معتقد است ، علیرغم مصائبی که در یکصد سال گذشته درآمد باد آورده نفتی برای توسعه متوازن و پایدار ایران پدید آورده ، برای جبران عقب ماندگی های ناشی از بی ثباتی های سال‌های اول انقلاب ، جنگ و تحریم‌های طولانی و عبور از چالشهای پیش رو از جمله کاهش شکاف بین انتظارات بالای مردم و واقعیات موجود ، ایران حداقل به سه دهه قیمت بالا (متعادل) نفت بیش از یکصد سال گذشته شدیداً نیازمند است .
نویسنده معتقد است یکی از ابزارهای مهم اجرای این سناریو ، استفاده حداکثری غرب از مناقشه اتمی ایران است . کش دادن طولانی این مناقشه ، خارج کردن ایران بعنوان یکی از تولید کنندگان بزرگ از بازار نفت و به تشنج کشاندن کنترل شده خاورمیانه ، فرصت لازم برای نگه داشتن قیمت بالای نفت در یک بازه ده ساله را فراهم می آورد .
آنچه در ده سال بعد از نگارش این کتاب در بازار نفت اتفاق افتاد ، دقیقاً همان اتفاقاتی بود که کتاب پیش بینی کرد . در یک دوره نزدیک به ده سال قیمت نفت بالا ماند ، تولید در میادین نفتی با هزینه استخراج بالا از جمله تولید نفت از ماسه های نفتی به صرفه شد ، هزینه تولید انرژی های تجدیدپذیر به شدت کاهش یافت و به تبع تولید این نوع انرژی‌ها به شدت افزایش یافت ، رشد مصرف نفت در نتیجه بهینه شدن مصرف کم شد ، آمریکا بعنوان بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت جهان به خودکفائی رسید و از واردکننده بودن به صادرکننده تبدیل شد. البته امداد غیبی شیوع جهانی کرونا هم برای عملی کردن بیشتر و بهتر این طرح کمک شایانی به غرب کرد .
این سناریو چنان دقیق اجرا شد که بر خلاف گذشته که اوپک برای جلوگیری از کاهش قیمت نفت حداکثر یک میلیون بشکه نفت از تولید خود را کم می‌کرد در آخرین اجلاس به یکباره تصمیم به کاهش ۱۰ میلیون بشکه گرفت !!
ضمن تشکر از زحمات استاد بزرگ و وطن دوست آقای دکتر رنانی همه خوانندگان عزیز توصیه می‌کنم این کتاب را که توسط نشر نور علم در ۶۶۴ صفحه چاپ شده است مطالعه فرمایند .
اگر این یادداشت را مفید می دانید برای دیگران هم ارسال کنید.
@gh_mosaddegh