همایون‌ نامه‌: گلبدن‌ نامه‌

وقتی می خواهید هزارها را تحقیر کنید می گویید مغول به گورگانیان می گوید مغول هندی و وقتی به آثار ادبی آن می رسید اسمش را می گذارید آثار فارسی تاجیکی و بازهم از اوردن نام هزاره خوداری می کنید
شرم بر شما
نمی دانم چرا نیاکان ما تصیمیم گرفتن فارس زبان شوند وقتی نژادمان یکی نبود

پادشاهان گورکانی و تیموری و خانواده آنها معمولا افراد اهل ادبیات و هنردوستی بوده اند و سنتی در خانواده آنها وجود دارد و آن سنت "نوشتن و شاعری" مخصوصا نوشتن قسمتهایی از "زندگی نامه" شان است. تیمورلنگ با همه جنایاتش، دستی بر قلم نیز داشته است و گویا سنت زندگی نامه نویسی در این خاندان را خود او آغاز کرده است. او کتابی به نام تزوکات تیموری به ترکی نوشته بوده است که اصل آن از بین رفته است ولی ترجمه فارسی آن در دسترس است و چاپ نیز شده است.( البته این کتاب منتسب به تیمور است و در صحت انتساب آن سخنها گفته اند). فرزند تیمور شاهرخ دستی در ادبیات داشته است. الغ بیک خود انسانی دانشمندی بوده است و علاوه بر کوششهایش در ریاضیات و نجوم کتابی در تاریخ ترکها موسوم به "تاریخ دؤرد اولوس" نگاشته بوده است که باز اصل آن از بین رفته است ولی خلاصه ای از آن را شاه دیگر ازبک( ابوالغازی بهادرخان) با نامهای "شجره التراکمه" و "شجره الترک" ضبط کرده است که منتشر نیز شده اند.بایسنقر، فرزند شاهرخ نیز علاقه وافری به ادبیات و هنر داشته و شاهنامه بایسنقری معروف که منقش به مینیاتورهای بسیار بوده به سفارش او تهیه شده است. سلطان حسین بایقرا شاعر مسلک بوده و دیوانی مفصل به ترکی دارد که بارها چاپ شده است. پادشاهان گورکانی هند نیز کتابهایی از سنخ "تزوکات" دارند. بابر بنیانگذار گورکانیان هند تزوکات بابری را به ترکی جغتایی نوشته است و چندبار به فارسی ترجمه شده و هر دو اصل و ترجمه آن منتشر شده اند.او دیوان کوچکی نیز دارد. فرزندبابر، گلبدن بیگم صاحب کتاب فوق هم به پیروی پدرش همایون نامه ای این بار به فارسی نوشته است.همایون فرزند بابر، خود شاعر بوده است و اشعاری دارد.جهانگیر، پادشاه دیگر گورکانی نیز تزوکاتی به فارسی از خود به یادگار گذاشته است. محمد دارالشکوه، فرزند شاه جهان ترجمه اوپانیشادها را در کارنامه خود دارد و...

همایون به دلیل شورش شیر خان افغان به مدت پانزده سال در ایران و تحت حمایت شاه طهماسب زندگی نمود. اکبر, امپراتور معروف گورکانی و فرزند او, به هنگام فرار از هند به دنیا آمد.