منشا شخصیت در ادبیات داستانی

پروتوتیپ نمونه های ذهنی نویسنده است که به خلق یک کاراکتر می انجامد. این کتاب پژوهشی در زمینه نقش پروتوتیپ ها در فرایند آفرینش ادبی است. شناخت پروتوتیپ های آثار مشهور ادبی،‌ ما را به دنیای ذهن نویسنده در فرایند آفرینش ادبی می رساند که کلید درک اثر ادبی به شمار می رود. با دقت در این آثار و بررسی زندگی نامه نویسندگان و یادداشت های شخصی آنان و پیچیدگی های بی کران ذهن، به پروتوتیپ های مختلفی بر می خوریم که شناخت و طبقه بندی آنها احساس می شود. با وجود اینکه این طبقه بندی ها مطلق نیستند اما مقدمه شناخت گسترده یکی از مهمترین ابزارهای خلاقیت و آفرینش ادبی به حساب می آیند. شیرین دخت دقیقیان این مباحث را اولین بار در ایران مطرح کرد. وی این کتاب را تحت تأثیر ترجمه کتاب گروسمن در «بررسی و نقد آثار داستایوسکی» در سه فصل نوشته است: پیشینه شخصیت در آثار داستانی، پروتوتیپ یا پیشین تیپ و گوناگونی پروتوتیپ ها. شخصیت پردازی در ادبیات کهن و سبک های ادبی و اهمیت کاراکترها و تیپ های ادبی زیرمجموعه فصل اول کتاب و پروتوتیپ های تاریخی،‌ مذهبی، سیاسی، طبقاتی، هنری، ادبی، اساطیری و حماسی، پروتوتیپ های زندگی خصوصی نویسندگان، پروتوتیپ ها در قلمرو خودزندگی نامه، در زمینه های خاص و متمرکز، حالات و بیماری های روانی به عنوان پروتوتیپ، پروتوتیپ های تخیلی، فلسفی و حدیث نفس، بخش های فصل سوم این کتاب را تشکیل می دهد. او همچنین از میان آثار برجسته ادبیات ایران و جهان، مثال هایی را مطرح و واکاوی کرده است. این اثر اولین بار در سال 1371 ش به طبع رسید.