گفتار ادبی - جلد 1

قسمت اول:
محمود افشار کیست؟
شاید بد نباشد برای افتتاح نقد، گذری کوتاه به زندگی افشار داشته باشیم.آنچه در اینجا مینویسم خلاصه ای از زندگی نامه ای است که او خود در مقدمه گفتارهای ادبی( در هر دو جلد یک و دو) و نیز نوشته هایی که گاه و بیگاه در سلسله مقالاتش در مجله آینده( مجله ای که از آن خودش بود) آورده است:
محمود افشار احتمالا در 1272ش به دنیا آمده است( تاریخ دقیقی تولدش مشخص نیست) زادگاهش شهر یزد است. تبارش به افشارها( که از قبایل ترک ) برمیگردد.او در جایی مینویسد که پدرانش از افشارهای اطراف ارومیه بوده اند.ظاهرا کوچ پدرانش به یزد در دوران صفویه اتفاق افتاده است. خود میگوید که ترکی نمیدانسته. بنابه روایت شفاهی از فرزندش(ایرج افشار) پدرانش هیچ رابطه ای با افشارها نداشته اند. ولی محمود افشار خود به افشار بودن خود تاکید دارد و با لطایف الحیلی که خود در مقدمه کتاب فوق توضیح میدهد نام خانوادگی دکتر افشار را برای خود میگیرد.باری تحصیلات مقدماتی را در یزد فراگرفته و سپس در ابتدای نوجوانی به هند سفرکرده تا در نزد عموی تاجرش به تجارت بپردازد. در شهر بمبئی در مدرسه انگلیسیها ادامه تحصیل داده در همانجا با پارسیان هند(زرتشتیان مهاجر به هند که با دولت استعماری انگلیس در هند رابطه حسنه ای داشتند) آشنا شده و ظاهرا همانجا تحت تاثیر آنها قرار گرفته است. پس از چند سال به تهران آمده و در مدرسه علوم سیاسی تهران تحصیل کرده است. سپس عازم سوییس شده و در همانجا دکتری علوم سیاسی دریافت میکند. در همانجا در سفری به آلمان با اصجاب مجله ایرانشهر آشنا میشود.بعد از اتمام درس راهی ایران شده است( حوالی سال 1300ش) در همان سالها "حزب ایران جوان" یا به قول خودش باشگاه ایران جوان را پایه گذاری کرده است و همزمان به روزنامه نگاری نیز میپردازد.
در سال 1304ش ماهنامه آینده را منتشر میکند که تا سال 1306 ادامه می یابد وارد عدلیه میشود. در سال 1323 تا 24 مجددا به انتشار آینده میپردازد و همزمان معاون وزیر فرهنگ وقت میشود. بر اثر سخن رانی درباره زنان و آزادی زنان از سوی علما تحت فشار واقع شده و وزیر فرهنگ عذرش را میخواهد و ناچار استعفا میدهد. برای بدست آوردن قدرت تلاش میکند ولی اقبالی نمی یابد. سرخورده ایران را ترک کرده و به جهانگردی میپردازد. مجددا پس از بازگشت در سالهای38 تا 39 آینده را منتشر میکند. در همان زمانها مجموعه اموال و زمینها و مغازه ها و خانه های خود (که لیست آن در وقفنامه درج شده است و هیچگاه معلوم نشد از کجا آورده است) تدریجا وقف کرده و بنیاد موقوفات افشار را میسازد. بعد از آن امور را به بنیادش سپرده و برای چندمین بار عازم سفر میشود. چند کتاب خود را در این مدت منتشر کرده و عاقبت در سال 1362 در نود سالگی تن به مرگ میدهد.
مجموعه آثار قلمی او علاوه بر نوشته های مجله اش آینده، شامل دو جلد گفتار ادبی( کتاب فوق)،کتاب سیاست اروپا در ایران، گنجینه مقالات(شامل نوشته های او در آینده و سایر نشریات) و سه جلد کتاب افغان نامه است.
ادامه خواهد داشت...

مقدمه:
دکتر محمود افشار یزدی(1362-1272ش) (با دکتر محمود راسخ افشار اشتباه نشود) یکی از شخصیتهای ادبی-سیاسی و فرهنگی معاصر است. گرچه فردی به ظاهر گمنام به نظر می آید و در مقابل شهرت فرزندش(ایرج افشار) نامی از او نیست، وی بیگمان محمود افشار یکی از معماران فرهنگی ایران معاصر است. درباره او و آثار و افکارش تحقیق انتقادی مهمی انجام نشده است. او بنیانگذار واقعی ایده "پان ایرانیسم" و یکی از بنیانگذاران و مشوقان "ترک ستیزی" در ایران است میتوان گفت هفتاد سال از عمر نود ساله اش را وقف این دو کرده است، موضوعاتی که تا کنون چندان درباره آنها کاوش دقیقی صورت نگرفته است. اگر پژوهشهایی که فی المثل درباره پان ترکیسم شده و بیشتر آثار جدید در این حوزه تکرار مکررات است را با پدیده پان ایرانیسم و ابعاد آن مقایسه کنیم، در خواهیم یافت پان ایرانیسم موضوع بکری است.من تا کنون بسیاری از آثار محمود افشار را خوانده ام و مجموعه یادداشتهای پراکنده ای درباره نقد آثار و افکارش داشته ام و قصد دارم آنها را بصورت خلاصه وار و بصورت سریالی در ذیل این کتابش بنویسم.(البته به شرط حیات).خوشحال خواهم شد اگر از طرف دوستان، نقد و نظری منصفانه و بدون تعصب و هیاهو درباره نوشته هایم باشد،بشنوم.
البته غرض از نقد آثار او، صرفا تاریخ نگاری یا قضاوت درباره ی شخص او نیست. او بیش از سی سال است درگذشته است و خوب و بد افکار و آثارش در پیشگاه قضاوت خداوندی است.بلکه این نقد بیشتر متوجه کسانی خواهد بود که افکاری مشابه او دارند. افکاری گاه "کمیک" که به مدد تغذیه از سوی ثروت و قدرت نتایجی "تراژیک" در کشور ما ساخته اند.بله! محمود افشار درگذشته است ولی افکار او کماکان زنده اند. گرچه صراحت لهجه خود محمود افشار راندارند ولی با رنگ ولعابی جدید هنوز زنده اند(همانگونه که بنیاد موقوفات او زنده است).
به نظرم به عنوان مقدمه کافی بود! پس تا بعد!:-)