مقدمه ای بر بررسی کتاب دده قور قود

آقای alizanjanii عزیز، از اطلاعات خوبی که درباره این مجموعه ارائه دادید بی نهایت سپاسگزار و قدردان هستیم. تندرستی و موفقیت برایتان آرزومندیم.

کتاب ده ده قورقود تقریبا ۱۵۰سال پیش کشف و منتشر شد از این کتاب تا کنون تنها دو نسخه کشف شده است.نسخه ی درسدن که شامل یک مقدمه و ۱۲ بُی(داستان) است و نسخه ی واتیکان که تنها ۶داستان را شامل میشود.داستانها تم حماسی دارند و به زمان حکمرانی بایندرخان(پادشاه افسانه ای دیگر اوغوزها) باز میگردد.داستانها به هم ارتباط داشته و ده ده قورقود شخصیت همیشه حاضر آنهاست.ده ده قورقود یک «اوزان» و نوازنده ساز است.در مقدمه کتاب نوشته شده او در زمان حضرت رسول زندگی میکرده و پیرو او شده است.کتاب٬او را به عنوان یک پیشگو و حکیم صاحب کرامت معرفی میکند که به بایندرخان و مردم عادی مشاوره میدهد. اوزانها را میتوان اسلامی شده ی «شمنها»یا روحانیون باستان ترکها و نیز نیای «عاشیق ها»امروزی مناطق ترک نشین دانست.
عده ای خواسته اند به ده ده قورقود شخصیت تاریخی بدهند و او را همان قورغود بن عبدالحمید(رئیس شورشیان اوغوز در زمان سلطان سنجر سلجوقی)بدانند که بسیار بعید مینماید. او در واقع یک شخصیت افسانه ای است.ابوالغازی بهادرخان در کتاب شجره التراکمه میگوید قورقود آتا معاصر با پیامبر بوده و وزارت چهار پادشاه اوغوز را به عهده داشته و نزدیک ۳۰۰سال زیسته است و همو بود که پادشاهی اوغوزها را به قبیله قایی انتقال داد.
پیشینه داستانهای کتاب بی تردید به قبل از اسلام برمیگردد. ابوبکر دواداری مورخ قرن هشتم در دربار ممالیک مصر٬مینویسد نسخه ای از اوغوزنامه ای به دستش رسید که بسیار کهن بوده و شرع مقدس بسیاری از مطالب آن را نمیپزیرد.او مینوسید:در مقدمه ی این کتاب نوشته شده بود که ابتدا در زمان هارون الرشید از ترکی به فارسی و سپس به عربی ترجمه شده است.داواداری قسمتهایی از آن کتاب پیش رویش را نقل میکند که با مختصر تفاوتی در کتاب ده ده قورقود آمده است.فضایی که کتاب ترسیم مینماید بیشتر شبیه به دوران تازه مسلمانی اوغوزهاست.اوغوزها هنوز اسب قربانی میکنند٬تعدد زوجات ندارند٬مانند دوران باستان٬نه در بدو تولد بلکه در نوجوانی نامگذاری میشوند ولی در مواقع اضطرار نماز میخوانند و نام پیامبر را با احترام به زبان می آورند و به جنگ کفار میروند.گرچه داستانها نشانه های قبل از اسلام را در خود دارند ولی زمان نوشته شدن کتاب متاخرتر است.و احتمالا برخی قسمتهای آن تدریجا اضافه و کم شده است.مثلا زبان مقدمه و داستانها به لحاظ ادبی تفاوت دارد.
نامهای جغرافیایی آسیای مرکزی مانتد ترکستان و قاراچوغ(فاراب) در کتاب آمده ولی بیشتر نامها متعلق به غرب دریای خزر است.(مثلا گرجستان٬بایبورد و قسطنطنیه و ...) استانبول زمانی مسلمان است و زمانی کافر٬بایبورد هنوز مسیحی است و... بارتولد ترک شناس معروف که تحقیقاتی درباره کتاب داشت میگوید محل نگارش کتاب به احتمال قوی در قفقاز است.
کتاب به نظم و نثر است اشعار کتاب نه عروضی که هجایی است.زبان کتاب ساده و اصیل و ترکی غربی است و احتمالا به زمانی برمیگردد که ترکی قفقاز و ایران و آناتولی هنوز از هم جدا نشده اند.اسامی شخصیتها ترکی اصیل است.برخی داستانهای آن(مانند داستان تپه گز) شباهتهایی به بخشهایی از اودیسه و یا افسانه «بیو ولف» در اسکاندیناوی دارد.
از روی داستانهای این کتاب تا کنون چندین اثر سینمایی و انیمیشن ساخته شده است.در ایران سینمایی «دمرل» به کارگردانی صمدی تلفیقی از چند داستان آن است .پیشتر همین داستان توسط صمد بهرنگی با وفاداری بیشتر برای کودکان ترجمه شده بود. کتاب چند بار به فارسی ترجمه شده است(معمولا از روی ترجمه انگلیسی)اصل کتاب بارها در ایران توسط حسین گونئیلی٬ مرحوم فرزانه٬ م.کریمی٬ علی کریمی و شاهمرسی و... چاپ شده است ولی بهترین برداشت هنری از آن همچنان متعلق به بولوت قره چورلو شاعر معروف آذربایجان ایران(متوفی سال ۱۳۵۸) است که آن را به نظم ترکی تقریبا سره درآورده است.
خلاصه ای از تحقیق شخصی درباره ی ده ده قورقود.

درباره ی کتاب ده ده قورقود اغراق هایی صورت گرفته است که واقعا خنده دار است(مانند بسیاری کتابهای دیگر) ولی انکار آن هم به همان اندازه اغراق آن خنده دارا است.
برای درک کتاب ابتدا باید گفت مجموعه ای مکتوب و پراکنده از اسطوره ها و داستانهای حماسی اوغوزها(یکی از اقوام ترک) وجود داشته اند که آنها را با اسم عام«اوغوز نامه» میشناسیم.اوغوزنامه ها معمولا درباره ی زندگی نیا و پادشاه افسانه ای اوغوزها یعنی اوغوزخان و داستان فرزندانش بوده که در ضمن افسانه٬ قصد داشته تا شرحی شبه تاریخی درباره ی طوایف ۲۴گانه اوغوزها هم بدهد.این متون که معمولا به خط اویغوری نوشته میشدند در دربار پادشاهان ترک وجود داشته(آخرین خبر وجود این متون ایغوری در دربار جهانشاه قره قوینلو را تایید میکند)برخی از این متون صد سال پیش توسط رادلوف ترک شناس معروف کشف و منتشر شد. این داستانها پس از اسلام آوردن اوغوزها در قرن چهارم به بعد شکل اسلامی پیدا کردند و روایتهای بسیاری از آنها در دست است که روایت فارسی آنها در کتاب جامع التواریخ فضل اله همدانی در ضمن تاریخ ترک آمده است.کتاب ده ده قورقود در واقع یکی از این اوغوزنامه هاست.
ادامه دارد.

[quote='kingbook'] براستی که بر پایه توهم و خیال زندگی کردن برای برخی کار روزانه شده. کتابی من درآوردی برای ساختن تاریخی پوشالی و پوچ و بی پایه. [/quote]
از نوشته‌ی تهاجمی شما که من نفهمیدم مشکل در چیست؟
آیا اصل کتاب «دده قورقود»‌ را زیر سوال می‌برید؟
آیا با مقدمه‌ی کتاب توسط جفری لویس مشکل دارید؟
آیا ایرادتان متوجه بررسی این مقدمه توسط میرعلی سلامت است؟
آیا از نتیجه‌گیری‌ها و سو‌ءاستفاده‌ی احتمالی پان‌ترکیست‌ها واهمه دارید؟
شاید بهتر باشد نخست بدانیم مشکل در چیست و چه چیزی را «خزعبلات» می‌خوانیم تا شاید همگی شاد باشیم!

براستی که بر پایه توهم و خیال زندگی کردن برای برخی کار روزانه شده. کتابی من درآوردی برای ساختن تاریخی پوشالی و پوچ و بی پایه. هر انسان پژوهنده نیک خردی می داند که با ساختن داستانهای خیالی نمی توان برای عده ای بی هویت بی اصل و نصب در گوشه ای از زمین تاریخ ساخت. این داستانها تنها برای خودفریبی کاربرد دارد. انسانهای روشن اندیشه فریب و گول این تاریخ سازی ها و افسانه سازی های ساختیگی را نمی خورند. خوش خیالی هم اندازه ای دارد. به هر روی خوش باشید با این توهمات من درآوردی شاید باشد که روزی از عقده های حقارت فردی و گروهی بیرون بیایید و مانند انسان خردمند زندگی کنید.
هویت را نمی سازند بلکه هویت خودش آفریده می شود ای خیال بافان
;-):D:)) شاد باشید ما که بسیار خندیدیم با خواندن این خزعبلات