حافظ شناخت
نویسنده:
عبدالعلی دستغیب
درباره:
حافظ
امتیاز دهید
عبدالعلی دستغیب کلید شناخت حافظ را شناخت متن او میداند و معتقد است در هنر آنچه اهمیت دارد چگونه گفتن است. وی تاکید دارد که بخش مهمی از دشواریهای حافظ پژوهی به وجود دو شخصیت متضاد از حافظ در دیوان او مربوط میشود؛ چون حافظ گاهی ردای خیام میپوشد و گاه ردای مولوی.
متن حافظ نشان میدهد که ما با دو حافظ کاملا متضاد روبرو هستیم. یک حافظ همچون خیام و حافظ دیگر همانند مولاناست. این دو سازشپذیر نیستند و این فاصله را هیچ استدلالی پر نمیکند. در شعر حافظ ابهام وجود ندارد اما حافظ از صنعت ایهام بسیار بهره گرفته است.
از زیباترین توصیف ها در باره حافظ:
من عاشق آزادیم و هوای فراز خاک تازه. بر پوست گاو خوابیدن مرا خوشتر است تا خفتن بر شئون و احترام آنان . لیک آنان سرد در سایه های سرد می نشینند، می خواهندتنها نگرنده باشند و می پایند ان جا که خورشید پله ها را می سوزاند، نشیمن نسازند.
اگر دست بر ایشان بگذاری ، چونان کیسه های آرد ، ناخواسته گرد برمی انگیزند، لیک که گمان توان برد که گرد ایشان از خرمن شادی زرین کشتزارهای تابستان برخاسته است؟
( فردریش نیچه )
بیشتر
متن حافظ نشان میدهد که ما با دو حافظ کاملا متضاد روبرو هستیم. یک حافظ همچون خیام و حافظ دیگر همانند مولاناست. این دو سازشپذیر نیستند و این فاصله را هیچ استدلالی پر نمیکند. در شعر حافظ ابهام وجود ندارد اما حافظ از صنعت ایهام بسیار بهره گرفته است.
از زیباترین توصیف ها در باره حافظ:
من عاشق آزادیم و هوای فراز خاک تازه. بر پوست گاو خوابیدن مرا خوشتر است تا خفتن بر شئون و احترام آنان . لیک آنان سرد در سایه های سرد می نشینند، می خواهندتنها نگرنده باشند و می پایند ان جا که خورشید پله ها را می سوزاند، نشیمن نسازند.
اگر دست بر ایشان بگذاری ، چونان کیسه های آرد ، ناخواسته گرد برمی انگیزند، لیک که گمان توان برد که گرد ایشان از خرمن شادی زرین کشتزارهای تابستان برخاسته است؟
( فردریش نیچه )
دیدگاههای کتاب الکترونیکی حافظ شناخت
اما دیدگاه بسیار منفی افرادی چون ؛ کسروی ، برقعی و ذبیح بهروز و دیگران نتوانسته از اقبال عمومی و اجتماعی این جادوگر سخن که دیوان او عامل تفأل و امیدواری مردم است بکاهد تا جایی که در کنار قرآن برای مردم دارای تقدس است .
راستی جاذبه ی شگفت یک شاعر که ۷ قرن پیش یعنی در قرن هشتم می زیسته از چیست و به چه نیازی از مردم زمان امروز پاسح میدهد؟
و سرانجام اینکه چرا در باره ی او این همه حرف های ناهمساز با ادعای شناخت واقعی او زده اند ؟
اینکه بگوییم خواجه ی شیراز در کنار شخصیت علمی ، ادبی ، دینی و قرانی دارای یک شخصیت اسطوره ای و ارکای تایپ نیز هست ، سخن گزافی نگفته ایم .
اسطوره ای که مانند همه ی جنبه های اساطیری زاییده ی خاطره ی جمعی جامعه ی فرهنگی ایران است .
میتوان گفت تفاسیری که از دیوان خواجه شده است را میتوان به ۲ بخش تقسیم کرد:
۱) تفاسیر صوفیانه و عرفانی که او را یک عارف کامل و واصل میدانند .
۲) تفاسیر مدرن از خواجه و شخصیت و سروده ها و حیات او که حافظ را یک فیلسوف آزاد اندیش و مادی نگر
میدانند .
بفاسیر شاملو ، بهروز ، کسروی ، طبری و هومن از این دسته اند که حافظ را از آسمان به زمین آورده و تا حدی که به او برچسب های بی خدا ، ناسیونالیست و حتی برخی نیز متأسفانه با کمترین شناخت از خواجه رندان( کسروی ، برقعی ) او را متهم به یاوه سرایی و گرایشات غیر اخلاقی نموده اند !!
اما در کنار این تفاسیر افراطی و تفریطی باید از تفاسیر دیگری همچون استاد دستغیب ، استاد خرمشاهی و دیگران نام برد که تلاش کرده اند تا به شناختی درست و واقعی از حضرت خواجه و محیط و زمانه ی او دست یابند و او را بعنوان یک انسان که دارای کمالات عالی انسانی و عرفانی است باز شنانانند .
با سپاس