رومن رولان

تامارا موتیلووا، نویسندۀ این اثر، نخست در سال ۱۹۳۵ مقاله‌ای کوتاه دربارۀ رومن رولان در مجلۀ «انترناسیونالیست کمونیست» به‌چاپ رساند و از پی آن بررسی‌های متعددی دربارۀ این نویسندۀ بزرگ فرانسوی که مورد توجه و علاقۀ مقام‌ها و محفل‌های شوروی بود نوشت که ازجملۀ آن‌ها تک‌نگاری‌ای موسوم به آثار رومن رولان بود. کتاب حاضر که نخست در سال ۱۹۶۹ جزو مجموعۀ «زندگی مردان نامی» انتشار یافت به‌منظور آنکه برای خوانندگانی در سطح‌های گوناگون مفید باشد نوشته شده بود و متن روسی آن که با تیراژ صدهزار نسخه انتشار یافت در اندک‌زمان نایاب شد. این کتاب که تحول شخصیت رومن رولان و رفتار او در قبال مسائل اساسی زمان را با تکیه بر نامه‌های او دنبال می‌کرد سال‌ها بعد به زبان فرانسوی هم ترجمه و منتشر شد. ترجمۀ فرانسوی با توجه به بررسی‌های تازه‌تر راجع به رولان تهیه شده بود و با متن روسی تفاوت‌هایی داشت. ولی باید تصریح کرد که این تفاوت‌ها در راستای کمال بوده است و متن فرانسوی گذشته از آنکه نسبت به متن روسی کاستی ندارد، نکته‌های بسیاری را هم که برای نخستین‌بار مطرح شده دربرمی‌گیرد. ترجمۀ پارسی نیز با استفاده از متن اخیر (ترجمۀ فرانسوی) فراهم آمده است.