تاریخ اجتماعی دوره مغول

به کوشش: امیرحسین جهانبگلو

مشتمل بر بخش سوم از تاریخ غازان خان و مقدمه جامع التواریخ و زندگانی رشیدالدین فضل الله به قلم خودش

نویسنده در دوره غازان، بانی اصلاحات ایلخان زمان خود بوده و در اصل می‌توان کتاب را راهنمای وی برای غازان خان در راستای انجام این اصلاحات دانست.وی روابط نزدیکی با غازان خان داشته و مورد اعتماد وی بوده است. او سعی کرد در قالب شخصیت غازان خان، حاکم و پادشاه ایده آل خود را ترسیم کند.
کتاب، منبع اصلی در مطالعه تاریخ عصر ایلخانان و شامل مجموعه «یرلیق‌های غازان» یا فرامین وی در مورد اصلاحات مالی می‌باشد.با این که مؤلف خود از کارگزاران ایلخانان مغول بوده و ناچار در اثر خود از آنان با احترام یاد کرده است؛ ولی گزارش کشتارها، ویرانگری‌ها و غارت‌های آنان را به تفصیل بیان و تاسف خود را از این وقایع ابراز کرده است.
از مسائل بسیار مهم عصر مغولان، به ویژه از زمان مسلمان شدن پادشاه مغول، اختلافات حقوقی و قضایی میان مسلمانان و مغولان بوده است. رشیدالدین در فرمانی از قول غازان خان، چنین می‌آورد: «دعوی که میان دو مغول باشد و یا میان یک مغول و یک مسلمان و دیگر قضایا که قطع و فصل آن مشکل باشد، فرمودیم تا در هر ماهی، دو روز شمانی، ملوک، بیتکچیان، قضات، علویان و دانشمندان در مسجد جامع به دیوان المطالبه جمع شوند و دعاوی به جمعیت بشوند و به کنه آن رسیده به موجب حکم شریعت به فیصل رسانند.» اما در حال ذکر می‌کند این تمهیدات، شامل شاهزادگان و امرای مغول و ترک نیست.