ایران و جهانی شدن چ‍ال‍ش‍ه‍ا و راه ح‍ل‍ه‍ا
امتیاز دهید
نویسنده:
محمود سریع القلم
امتیاز دهید
این کتاب در پی بررسی و ارائه ی راهکار پیرامون نوع تعامل جمهوری اسلامی ایران با فرآیند جهانی شدن است. مفهوم جهانی شدن پس از فروپاشی شوروی به عنوان مهم ترین مفهوم در تعیین ماهیت روابط بین الملل، اقتصاد سیاسی بین الملل و روابط میان دولتها مطرح شد. نه تنها کشورهای صنعتی بلکه کشورهای تازه صنعتی شده نیز مفهوم جهانی شدن را به عنوان چالش جدید دولتمردان، برنامه ریزان و اندیشمندان علوم اجتماعی تلقی نمودند. مفهوم جهانی شدن برای مناطق و کشورهای مناطق نظام بین الملل معانی مختلفی را به همراه دارد و هر کشوری به تناسب وضعیت اقتصادی، نهادینه شدن بنیان های اقتصادی – سیاسی و همین طور غنای فرهنگی، راهبرد انطباق (و یا عدم انطباق و یا درجه ای از انطباق) خاص خود را با فرآیند جهانی شدن تنظیم می نماید. جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به شرایط خاص فرهنگی، ماهیت نظام سیاسی و انباشته های تاریخی خود، نیازمند فهم دقیق و علمی پدیده ی جهانی شدن و سپس طراحی کلان فکری و عملی در انطباق ( و یا عدم انطباق) با این مفهوم فراگیر می باشد. سوال اصلی طرح شده در این کتاب آن است که آیا پدیده ی جهانی شدن با حاکمیت ملی جمهوری اسلامی ایران در تعارض است و یا اینکه زمینه های تعامل آن وجود دارد؟ مفروض پایه ای این اثر آن است که تجربه ی ایران با غرب، در دو قرن گذشته عمده ترین مانع پیش روی تعامل ایران با جهانی شدن است. مفروض دوم اثر این است که تا زمانی که خواسته های اسلامی جمهوری اسلامی ایران از محیط بین المللی خود جنبه ی حداکثرگرایی داشته باشد، تعارض موجود همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. کتاب حاضر دارای سه فرضیه است؛ اول اینکه وجوه اقتصادی و فرهنگی جهانی شدن نسبت به وجوه سیاسی آن با سرعت بیشتری در طی دهه ی آینده بر کشورهای در حال توسعه اثر خواهد گذاشت؛ دوم اینکه مبانی قانون اساسی، هویت نظام سیاسی و تجربیات منفی تاریخی ایران با غرب محدودیت های بسیاری در پذیرش وجوه فرهنگی و سیاسی جهانی شدن پیش روی جمهوری اسلامی ایران می گذارد. سوم اینکه تحول جدی و پایدار در سه میدان متداخل زیر، آسیب پذیری های جمهوری اسلامی ایران را کم کرده و بهره برداری از امکانات و فرصت های بخصوص اقتصادی جهانی شدن را میسر و تسهیل خواهد کرد: • تقویت بنیان های فرهنگی و ایجاد استحکام در هویت ملی؛ • ایجاد ثبات سیاسی از طریق شایسته سالاری و اتکا حاکمیت و قدرت ملی به طبقات تحصیل کرده، حرفه ای و صاحب سرمایه در کل جامعه و تقلیل پوپولیسم؛ • اجماع فکری و تسلسلی عملی نخبگان سیاسی در کانون های متعدد قدرت در افقها و جهت گیری و محتوای راهبرد ملی. این کتاب از سه قسمت اصلی و یک نتیجه گیری در فصل بندی آن تشکیل شده است. در فصل اول طرح تحقیق ارائه شده و در فصل دوم موضوع جهانی شدن تا آنجا که به مسائل ایران مربوط می شود و نیز ابعاد اقتصادی جهانی شدن و پیامدهای سیاسی آن، به ویژه موضوع حاکمیت ملی به بحث گذاشته شده است. سپس در فصل سوم، تجربیات ایران با غرب در دو قرن گذشته و عواقب فرهنگی و سیاسی آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در فصل چهارم به موضوع جهانی شدن حاکمیت ملی و مورد جمهوری اسلامی ایران توجه شده است و در واقع نتایج دو فصل دوم و سوم در قبال سیر تاریخی، نوع عملکرد و ماهیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت در فصل پنجم تعامل میان سه فصل دوم، سوم و چهارم و انتخاب های موجود در وضعیت داخلی و شرایط بین المللی برای ایران ارائه شده است. در این اثر سه سطح تحلیل مختلف به صورت متداخل در بررسی سؤال اصلی و پردازش فرضیه مورد استفاده قرار گرفته است: 1- باورها و پایگاه های اجتماعی نخبگان سیاسی؛ 2- ساختار اجتماعی – سیاسی داخلی؛ و 3- جهانی شدن به عنوان مرحله ی جدید نظام سرمایه داری که ساختار قدرت و ثروت نظام بین الملل فعلی را شکل داده است. دو سطح تحلیل اول و دوم برای فهم خطی – تاریخی مسائل ایران و سطح تحلیل سوم برای شناخت محیط بین المللی ایران به کار گرفته شده است.
بیشتر
کتاب‌های مرتبط
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی ایران و جهانی شدن چ‍ال‍ش‍ه‍ا و راه ح‍ل‍ه‍ا
سی ویژگی یک شهروند مسئولیت شناس
۱- آینده خود را تابع تلاش و خلاقیت خود می داند؛
۲- هر کاری را با مشورت های تخصصی انجام می دهد؛
۳- از کسانی که برای مدیریت کشور انتخاب کرده در برابر قدرت و اختیاراتی که دارند، مسئولیت مطالبه می کند؛
۴- براساس نظریه سیستم ها و نگاه درازمدت به زندگی، راستگوست؛
۵- مانع رشد دیگران نمی شود: بلکه با آنها رقابت می کند؛
۶- حداقل یک ساعت در روز کتاب می خواند؛
۷- از شخصی که زیاد دروغ می گوید، فاصله می گیرد؛
۸- در انجام کارها، از توان عقلی خود، چندین برابرِ هوش خود بهره می گیرد؛
۹- به دلایل حقوقی، به شدت مراقب سخنان خود است؛
۱۰- تا از قضاوتی مطمئن نباشد، مطرح نمی کند؛
۱۱- منتظر نمی نشیند تا دیگران، گره های زندگی او را باز کنند: بلکه با ابتکار و سخت کوشی، زندگی خود را مدیریت می کند؛
۱۲- رعایت حقوق مردم در جامعه را وظیفه خود می داند؛
۱۳- حداقل یک متر با فاصله از شخصی که در حال استفاده از خودپرداز بانک است، می ایستد؛
۱۴- وقتی قرار است ساعت ۸ جایی باشد، ساعت ۷:۵۰ دقیقه دَمِ دَر ایستاده است؛
۱۵- در قدرت و سِمَت بیش از ۸ سال نمیماند زیرا ۸ سال برای نوآوری حداکثری، کافی است؛
۱۶- حتی سه نصف شب و بدون آنکه دوربینی باشد، پشت چراغ قرمز می ایستد؛
۱۷- بسیار سفر می کند تا بیاموزد و بلوغ فکری و رفتاری را تجربه کند؛
۱۸- وقتی از یک خیابان فرعی به اصلی می رسد، اتومبیل خود را متوقف می کند و پس از ایمنی کامل، حرکت می کند؛
۱۹- آنقدر Search میکند تا Fact را ازPropaganda تفکیک کند؛
۲۰- کوله پشتی خود را در اتوبوس و مترو در دست می گیرد تا مزاحمتی برای دیگران ایجاد نکند؛
۲۱- به دیگران القاب منتسب نمی کند: بلکه انگیزه ها و افکار آنان را تحلیل می کند؛
۲۲- از شخصی که با رانت ثروتمند شده است، فاصله می گیرد؛
۲۳- زندگی خود را مانند لوگوی المپیک در پنج دایره متداخل طراحی می کند: رشد فردی، توجه به خانواده، حرفه، افزایش سطح دانش تخصصی و خدمات مدنی؛
۲۴- فقط یک شغل دارد و وظایف آن را به بهترین نحو انجام می دهد؛
۲۵- بسیار می گوید: من نمیدانم یا این موضوع را به درستی نمیفهمم؛
۲۶- آنقدر حوصله به خرج می دهد تا موضوعی را دقیق بفهمد بعد واکنش نشان دهد؛
۲۷- دفترچه کوچکی دارد که صفحه اول آن نوشته شده: ضعفهای من و روشهای اصلاح؛
۲۸- خمیرمایه ذهنی او این گونه شکل گرفته: ۲۰ درصد اظهارنظر کردن و ۸۰ درصد سئوال کردن؛
۲۹- برای جلب اعتماد دیگران، سیگنال های متناقض نمی فرستد؛
۳۰- چون خودشناسی مقدمه توسعه یافتگی مدنی است، آنقدر از خود شناخت دارد که ۵۰ صفحه در مورد افکار و روحیات خود می تواند بنویسد.
با کاهش قیمت نفت که نوعی جنایت کشورهای عربی عضو اوپک است یکی از بزرگترین انتقالات تاریخی ثروت از شرق به غرب رخ خواهد داد. به نحوی که فقط از محل کاهش قیمت بنزین، غربی‌ها 230میلیارد دلار سود و پس‌انداز خواهند کرد و در عوض درآمد کشورهای عضو اوپک 590میلیارد دلار کاهش می‌یابد.
با کاهش بهای نفت طی یک هفته گذشته، مشکلات اقتصادی کشورهای نفتی به ویژه کشورهای ایران، ونزوئلا و روسیه تشدید شد و چالش‌های بزرگی را برای این کشورها به وجود آورده است؛ چالش‌هایی که مسبب امریکایی ـ عربی دارند.
با کاهش قیمت نفت به کمترین میزان – 68 دلار- طی پنج سال گذشته کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی، گران شدن واردات، رشد تورم و. . . تنها بخشی از خطراتی است که کشورهای نفتی را وارد شرایط سختی کرده است، هم اکنون ارزش روبل به شدت کاهش یافته است. ارزش دلار امریکا نسبت به روبل از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون 50درصد افزایش داشته است.
بررسی وضعیت ایران
در ایران نیز وضعیت تقریباً به همین شکل است و ارزش ریال با نوسان همراه شد، وضعیت کشوری که بیش از 80 درصد اقتصادش چه به صورت مستقیم و چه به شکل غیر مستقیم درگیر نفت است، چندان قابل پیش‌بینی نیست. گرچه ایران تجربه قیمت نفت تک‌رقمی را در تجارب خود دارد اما وضعیت امروز تفاوت‌های بسیاری با دهه پیش دارد. اما این مشکل برای ایران زمانی جدی‌تر می‌شود که کاهش قیمت نفت مبادلات ایران و روسیه را با شوک منفی همراه کرد، کاهش قیمت نفت و به تبع آن کاهش ارزش پول‌های ملی ایران و روسیه و برخی دیگر از کشورها، آسمان را «ابری» کرده است ،از آنجاکه امریکا و اعراب به دنبال حذف ایران از جهان نفت هستند، شاید این شوک بهترین انگیزه ای باشد که رهائی اقتصاد ایران را از وابستگی به نفت تشویق کند و با اصلاح ساختار های اقتصادی و تشویق صادرات غیر نفتی آینده بهتری را رقم زند.
ماه عسل غربی‌ها
رئیس صندوق بین‌المللی پول که صندوقی کاملاً امریکایی است، روزه سکوت خود را در زمینه کاهش قیمت نفت شکسته و گفته است: «کاهش قیمت نفت در کل برای اقتصاد جهانی عاملی مثبت تلقی می‌شود، هرچند که ممکن است به برخی کشورهای صادر‌کننده آسیب بزند.»
کریستین لاگارد اضافه کرده است که کاهش قیمت نفت به برخی صادر‌کنندگان، به خصوص روسیه، ایران، ونزوئلا و نیجریه به سختی لطمه می‌زند و اقتصاد آنها را آسیب‌پذیر میکند.
در هر روز مالکان خودرو در امریکا در مقایسه با آنچه در ژوئن برای سوخت پرداخت می‌کردند، 630میلیون دلار پس‌انداز می‌کنند و اگر قیمت‌ها برای یک سال در همین سطح باقی بماند، 230 میلیارد دلار پول باد آورده نصیب آنها خواهد شد. مدیر اجرایی شرکت دلتا ایر لاینز اخیراً در یک مصاحبه با سی بی اس گفت: به ازای کاهش هر پنی از قیمت سوخت هواپیما، این شرکت 40 میلیون دلار سود میکند.
با توجه به قیمت‌های کنونی درآمد سالانه اعضای اوپک تا 590 میلیارد دلار کاهش می‌یابد و در مقابل این پول درون مرزهای بزرگترین وارد‌کنندگان نفت جهان و در رأس آنها امریکا، چین و ژاپن باقی خواهد ماند.
وحید حاجی‌پور