رسته‌ها

ماتیکان گزارش شترنگ و نهش نیواردشیر

ماتیکان گزارش شترنگ و نهش نیواردشیر
امتیاز دهید
5 / 4.5
با 36 رای
مترجم:
سعید عریان
امتیاز دهید
5 / 4.5
با 36 رای
.
شترنج نامک، گزارش چترنگ یا ماتیکان شترنگ یکی از کتاب‌های بجا مانده از زبان پارسی میانه (پهلوی) است. واژۀ پارسی میانه برای کتاب، ماتیکان بوده. ماتیکان چترنگ یعنی کتاب شترنج یا شترنج‌نامه. این کتاب به داستان ابداع بازی نرد توسط بزرگمهر بُختگان اشاره دارد. این بازی را بزرگمهر در پاسخ به بازی شترنج که سچیدرم پادشاه هندوستان برای انوشَه روان می‌فرستد، ابداع می‌کند. فردوسی نیز در شاهنامه گوشه‌هایی از این داستان را از یادگار بزرگ‌مهر به نظم درآورده‌ است. در این داستان آمده است که در زمان فرمانروایی انوشَه روان دادگر، پادشاه هندوستان سچیدرم دیورسام بزرگ برای سنجش خرد و دانایی ایرانیان و اثبات برتری خود شطرنجی را که مهره‌های آن از زمرد و یاقوت سرخ بود، به همراه هدایایی با ارزش به دربار ایران فرستاد و تخت ریتوس دانا را نیز گمارده انجام این کار ساخت. او در نامه‌ای به شاهنشاه ایران نوشت: «از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند. پس یا روش و شیوه آنچه را که به نزد شما فرستاده‌ایم (شطرنج) بازگویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید.» شاهنشاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیچ یک از دانایان در این چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم بزرگمهر که جوانترین وزیر انوشَه روان بود به پا خاست و گفت: «این شطرنج را چون میدان جنگ ساخته‌اند که دو طرف با مهره‌های خود با هم می‌جنگند و هر کدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می‌شود.» و رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره‌ها را گفت.
شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن تخت ریتوس با بزرگمهر به بازی پرداخت. بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیله بازی دیگری را نشان داد و گفت: «اگر شما این را پاسخ دادید ما باجگزار شما می‌شویم و اگر نتوانستید باید باجگزار ما باشید.» دیورسام چهل روز زمان خواست، ولی هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند وین اردشیر را چاره‌گشایی کنند و بدین سان شاه هندوستان پذیرفت که باجگزار ایران باشد. این بازی نو تخته نرد بود. گزارش چترنگ و نهش نیواردشیر برگرفته از کتاب متن‏های پهلوی، پژوهش سعید عریان، پژوهشکده زبان و گویش - معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی کشور- صص 127-130 است که به کوشش علیرضا کیانی در تارنمای تاریخ فـا تهیه و منتشر شده، و به تمام هم میهنان گرامی پیشکش می‌شود.
بیشتر
اطلاعات نسخه الکترونیکی
تعداد صفحات:
14
فرمت:
PDF
آپلود شده توسط:
Kianpars
Kianpars
1392/08/08
برای درج دیدگاه لطفاً به حساب کاربری خود وارد شوید.

دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی ماتیکان گزارش شترنگ و نهش نیواردشیر

تعداد دیدگاه‌ها:
3
ماتیکان به معنای کتاب در لغت پهلوی و حکایت برد انوشیروان از وزیر هندی در بازی شطرنج است....
این کتاب مانند بسیاری کتاب های دیگر که به زبان پهلوی موجود است از نوشته ها و آثار قلمی پارسیان هند است.
زبان این گونه کتب قدیمی است ولی قدمت این کتابها به کمتر از یک هزار سال می رسد.
این نکته مورد اذعان اساتیدی مانند استاد پور داوود و نیز استاد جلیل دوستخواه است.
ماتیکان گزارش شترنگ و نهش نیواردشیر
عضو نیستید؟
ثبت نام در کتابناک