هستی از نظر فلسفه و عرفان

وجود شناسی ، زیر بنای مباحث فلسفه و حکمت است. این بحث از روزگاران کهن مورد علاقه فیلسوفان و عارفان بوده است. در فلسفه اسلامی صدر المتألهین ، توجه کاملی به اصالت وجود ، وحدت وجود و... کرد و تمامی زوایای آن را کاوید و با اعتقاد به «اصالت وجود» بسیاری از غوامض فلسفی را حل کرد و فصل تازه ای در این خصوص گشود.
اثر حاضر ، رساله ای است مشتمل بر امهات مباحث وجود که بر طبق کتاب « مشاعر » ملاصدرا تألیف شده است و اصالت و وحدت حقیقت وجود و اثبات مبدأ وجود و فیض به طریقه متألهین از حکما و محققین از عرفاست.
این کتاب به بررسی مسئله هستی از دیدگاه فیلسوفان با مشرب‌های مختلف و با توجه به بازسازی تاریخی مسئله وجودشناسی از زمان فهلویون تا مکتب صدرالمتألهین پرداخته و ضمن بررسی نحله‌های مختلف فلسفی و عرفانی از استدلال‌های برهانی و تحلیل و نقد آن‌ها و نیز کشف و شهودهای عرفانی در شناخت بهتر هستی کمک گرفته است.
نویسنده در کتاب حاضر، از وجود و مباحث آن - که پایه فلسفه به خصوص مبانى اعتقادى مربوط به مبدأ و معاد است - بحث مى‏کند و بر آن است که بر طریق متألهین از حکما و محققین از عرفا، اصالت و وحدت حقیقت وجود و مبدأ جود و فیض را بیان و اثبات کند. و در این راه، براى پاسخگویى به کسانى که ورود در مسائل فلسفى و عرفانى را خلاف شرع مى‏دانند، به گفتار بزرگان فقه و اصول، چون آیة الله العظمى مرحوم محمد حسین اصفهانى استناد جسته است.
استاد آشتیانى - که صاحب نظر در فلسفه و عرفان است - در این کتاب کوشیده مبانى ذوقى عرفانى را برهانى کند. به هر حال، استاد از این مباحث در کتاب خویش سخن گفته است: اقوال در وجود، بیان تعریف وجود، وجود ذهنى، بساطت حقیقت وجود، شمول وجود، بیان تمیز در وجودات، اصالت وجود، بیان ملاک مشخص در وجودات، بیان آن که وجود، مشترک معنوى و مفهوم عام بدیهى مى‏باشد، بیان قول فهلویون و مباحث دیگر که در بیست فصل سامان یافته است.