تاریخ تطبیقى ایران با کشورهاى جهان: از ماد تا انقراض سلسله پهلوی

معرفى اجمالى
«تاریخ تطبیقیى ایران با کشورهاى جهان»، کتابى است به زبان فارسى که با هدف تطبیق وقایع تاریخى ایران با سایر کشورهاى جهان، جهت استفاده علاقمندان، نگارش یافته است.

ساختار
کتاب داراى چهار بخش و هر بخش مشتمل بر فصولى است: بخش اول با عنوان «سلسله‏هاى قبل از اسلام» داراى پنج فصل، بخش دوم با عنوان «ایران بعد از اسلام» داراى چهار فصل، بخش سوم با عنوان «از طاهریان تا حمله مغول» داراى یک مقدمه و یازده فصل و بالاخره بخش چهارم با عنوان «از استیلاى مغول تا انقراض سلسله پهلوى» داراى نه فصل مى‏باشد. شیوه مولف در بیان مطالب بدین گونه است که هر یک از فصول را با نام یکى از سلسله‏ها آغاز مى‏کند و پس از آن به بررسى وقایع تاریخى به صورت تطبیقى، بر محور شکل‏گیرى سلسله مذکور مى‏پردازد.

گزارش محتوا
علیرغم اهمیت موقعیت جغرافیایى ایران و روابط سیاسى دوستانه یا خصمانه سلاطین ایران با کشورهاى دیگر، تاکنون هیچ گونه تلاشى در راستاى تطبیق حوادث تاریخى این مرز و بوم با حوادث تاریخى که همزمان در سایر کشورهاى جهان روى مى‏داده است، صورت نگرفته است. از این رو مولف در این کتاب در صدد است که به تطبیق کلیات حوادث تاریخى ایران در دوره‏هاى قبل و بعد از اسلام با حوادث مهم دیگر کشورها در همان اعصار بپردازد. مولف در تطبیق حوادث تاریخ ایران بعد از اسلام، مدت خلافت خلفاى عباسى را اساس قرار داده و حکمرانان معاصر هر یک از خلفا را مشخص نموده است. با توجه به حوادث دنیاى گذشته و تطبیق آن با دوران خلافت هر یک از خلفاى بنى‏عباس و معاصران آنها مى‏توان به حوادث دوران حکومت هر یک از حکمرانان سلسله‏هاى ایرانى آگاهى یافت. مولف، پس از پایان یافتن خلافت خلفاى عباسى، اساس و مبناى کار را در تطبیق حوادث تاریخى، روى کارآمدن سلسله ایلخانان قرار داده است. همچنین پس از انقراض این سلسله، اساس کار در تطبیق حوادث تاریخى ایران، تشکیل سلسله صفویه قرار داده شده است که حوادث تاریخى این دوره تا انقراض سلسله پهلوى مورد تطبیق قرار مى‏گیرد.

ویژگى
ویژگى خاص این کتاب این است که اولین اثر نگارش یافته به زبان فارسى است که به بررسى تطبیقى حوادث تاریخى مى‏پردازد.

وضعیت
کتاب حاضر به قلم دکتر عزیز الله بیات براى دومین بار منتشر شده و حاوى پاورقى‏هایى به قلم نگارنده و نیز فهرست مطالب و منابع مى‏باشد.

منابع:
 ١ - مقدمه مولف.  ٢ - متن کتاب

فهرست مطالب
عنوان صفحه
یادداشت مؤلف  ٧ 
بخش اول-سلسله‌هاى قبل از اسلام  ٩ 
فصل اول-مادها ( ٧٨٠ - ۵۵٠  ق م.) ١١ 
فصل دوم-سلسلۀ هخامنشى ( ۵۵٩ - ٣٣٠  ق م.) ١۵ 
فصل سوم-اسکندر و سلوکیه‌ها ( ٣٣٠ - ٣٢٣  ق م.) ٢۵ 
فصل چهارم-سلسلۀ اشکانیان ( ٢۵٠  ق م. تا  ٢٢۶  م.) ٣٣ 
فصل پنجم-سلسلۀ ساسانى ( ٢٢۶ - ۶۵٢  م.) ۵١ 
بخش دوم-ایران بعد از اسلام  ٧٣ 
فصل اول-ظهور اسلام  ٧۵ 
فصل دوم-خلفاى راشدین ( ١١ - ۴١  ه‍. ق.) ( ۶٣٢ - ۶۶١  م.) ٨١ 
فصل سوم-خلفاى اموى ( ۴١ - ١٣٢  ه‍. ق.) ( ۶۶١ - ٧۴٩  م.) ٨٧ 
فصل چهارم-خلفاى عباسى ( ١٣٢ - ۶۵۶  ه‍. ق.) ( ٧۴٩ - ١٢۵٨  م.) ٩١ 
بخش سوم-از طاهریان تا حملۀ مغول  ٢٠۵ 
مقدمه  ٢٠٧ 
فصل اول-طاهریان ( ٢٠۶ - ٢۵٩  ه‍. ق.) ( ٨٢١ - ٨٧٢  م.) ٢٠٩ 
فصل دوم-علویان طبرستان ( ٢۵٠ - ٣١۶  ه‍. ق.) ( ٨۶۴ - ٩٢٨  م.) ٢١٣ 
فصل سوم-صفاریان ( ٢۴٧ - ٣٩٣  ه‍. ق.) ( ٨۶١ - ١٠٠٢  م.) ٢١٧ 
فصل چهارم-سامانیان ( ٢٧٩ - ٣٨٩  ه‍. ق.) ( ٨٩٢ - ٩٩٨  م.) ٢٢٣ 
فصل پنجم-دیالمۀ آل زیار ( ٣١۶ - ۴٣٣  ه‍. ق.) ( ٩١٨ - ١٠۴١  م.) ٢٣١ 
فصل ششم-دیالمۀ آل بویه ( ٣٢٠ - ۴۴٧  ه‍. ق.) ( ٩٣٢ - ١٠۵۵  م.) ٢٣٧ 
فصل هفتم-غزنویان ( ٣۵١ - ۵٨٢  ه‍. ق.) ( ٩۶٢ - ١١٨۶  م.) ٢۴۵ 
فصل هشتم-غوریان ( ۵۴٣ - ۶١٢  ه‍. ق.) ( ١١۴٨ - ١٢١۵  م.) ٢۵٣ 
فصل نهم-سلجوقیان ( ۴٢٩ - ۵٩٠  ه‍. ق.) ( ١٠٣۴ - ١١٩٣  م.) ٢۵٩ 
فصل دهم-اتابکان و خوارزمشاهیان  ٢۶٩ 
فصل یازدهم-معاصران خلفاى عباسى در ایران  ٢٧۵ 
بخش چهارم-از استیلاى مغول تا انقراض سلسلۀ پهلوى  ٢٨۵ 
فصل اول-استیلاى مغول و ایلخانان  ٢٨٧ 
فصل دوم-فترت بین دورۀ ایلخانى و دورۀ تیمورى  ٣٣٣ 
فصل سوم-سلسلۀ تیموریان ( ٧٧١ - ٩١۶  ه‍. ق.) ( ١٣۶٩ - ١۵١٠  م.) ٣۵۵ 
فصل چهارم-ترکمانان آق‌قویونلو و قراقویونلو  ٣٨۵ 
فصل پنجم-سلسلۀ صفویه ( ٩٠۵ - ١١۴٨  ه‍. ق.) ( ١۴٩٩ - ١٧٣۵  م.) ٣٨٩ 
فصل ششم-سلسلۀ افشاریه ( ١١۴٨ - ١٢١٨  ه‍. ق.) ( ١٧٣۵ - ١٨٠٣  م.) ۴۵٣ 
فصل هفتم-سلسلۀ زندیه ( ١١۶٣ - ١٢٠٩  ه‍. ق.) ( ١٧۴٩ - ١٧٩۴  م.) ۴۶٣ 
فصل هشتم-سلسلۀ قاجاریه ( ١٢٠٩ - ١٣۴٣  ه‍. ق.) ( ١٧٩۴ - ١٩٢۴  م.) ۴٨١ 
فصل نهم-سلسلۀ پهلوى ( ١٣۴٣ - ١٣٩٩  ه‍. ق.) ( ١٩٢۴ - ١٩٧٩  م.) ۵۶۵ 
فهرست منابع  ۶١۵