رباعیات عمر خیّام

تئوفیل گوته در مورد خیام به نکته ی بسیار جالبی اشاره کرد این که این شاعر ایرانی چقدر آزاد اندیش بوده و در ایران چقدر فکر و تفکر ارزش داشته
در زمانی که اروپا در وهم و خرافات خودش اسیر بوده

فریادزدم کجاست منزل وطنم
این من که بوددرون اندام وتنم
نجوا چو نسیم رفته درپیرهنم
این من نه تویی بلکه منم منم منم

بی خودزخودی نقش اثرخواهم شد
بالغ که شدم تالی و خرخواهم شد
چندی که گذشت غنچه پرخوام شد
خوش جام ودمی که باده خورخواهم شد

امشب می جام یـک منی خواهم کرد
خود را به دو جام می غنی خواهم کرد
اول سه طلاق عقل و دین خواهم کرد
پس دختر رز را به زنـی خواهم کرد

ترکیب پیاله‌ای که درهم پیوست
بشکستن آن روا نمیدارد مست
چندین سر و پای نازنین از سر و دست
از مهر که پیوست و به کین که شکست

نو شتن از خیام و شعر او سخت است شعر خیام بیانگر ان احساس جمعی فرهنگ و آدمیانی است که در معبد عقلانیت بیتوته کرذه است رباعیات خیام نوعی نگرش به هستی و تفسیر
ان است.خیام لاابالی نیست سمند زیبای احساس را با مهمیز عقل میراند.گاه شعرش به تلخی شرابهای گس نشابور است که رندان نیم شب مینوشند ..وگاه ترجیع بند آواز مستان ملک راگا ست گه از ژرفنای تاریخ می اید..

[quote='mohsen21']هیچ وقت فراموش نمی کنم روزی که فرزند خلف خیّام دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی سر کلاس این رباعی را برایمان خواند:
جامی ست که عقل، آفرین می زندش
صد بوسه ز مهر، بر جبین می زندش
این کوزه گر دهر چنین جام لطیف
می سازد و باز، بر زمین می زندش
و طوری خواند که تا چند روز، از شراب تلخش، مست و آشفته، به فکر فرو می رفتم و به سرنوشت خود، به سرنوشت انسان می اندیشیدم[/quote]
سلام و ابتدا تشکر به خاطر این کتاب بسیار ارزشمند که روی وب منتشر شد :-)
ایهام جام لطیفی که دهر آنرا در نهایت زیبایی میسازد و به آسانی به زمینش میزند فکر کنم دوستان فرهیخته کتابناکی موافق باشند که اشاره به وجود انسان است که با وجود بارکشیدن لقب اشرف مخلوقات و عمری در راه کمال سپری کردن عاقبت او جز نیستی چیز دیگری نمیتواند باشد. به یاد بیتی از حضرت حافظ افتادم که میفرماید:
به هست و نیست رنجه مگردان ضمیر و خوش میباش*** که نیستی است عاقبت هر کمال که هست
بهومیل هرابال نیز با فحوی کلام مشابه همین در کتاب تنهایی پر هیاهو از نماد کتاب استفاده میکند که هرچند یک کتاب با جوهر خرد خیر خواه ترین افراد بشر نشته شده باشد باز هم باید به جبر زمانه دوباره در دستگاه خمیر کاعذ برود و تبدیل به کاغذ سفید شود. به راستی اگر انسان پس از عمری پیمودن راه کمال به خاک تبدیل شود و از آن خاک گیاهی بروید که انسانی دیگر را خوراک دهد آیا بهره او از فضیلت در خاک رقته چه میتواند باشد؟
در انتها از همه دوستان عزیز کتابناکی خواهش میکنم اگر به نسخه چاپی دیوان حافظ دسترسی دارند ( بنده خودم بازنگری پژمان بختیاری را شدیدا توصیه میکنم) اسکن نموده و روی وب قرار دهند چرا که شدیدا جای یک دیوان حافظ با کیفیت و کامل خالیست . بنده خودم تفریبا همه نسخه های روی وب را دان کرده ام اما هیچکدام کامل نیست . اجرکم من الله

واقعن حیف شد که هنر هم مثل بقیه چیزا، به زوال رفته. واسه دیوان های اشعار، هرچی که امکانات چاپ کمتر بوده و چاپش قدیمی تر باشه، دیدنش و خوندنش، لذت بخش تره؛ چونکه هم مخاطبان و هم دست اندرکاران،نسبت به امروز، واسه آثار هنری و ادبی، ارزش بیش تری قائل بودن

هیچ وقت فراموش نمی کنم روزی که فرزند خلف خیّام دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی سر کلاس این رباعی را برایمان خواند:
جامی ست که عقل، آفرین می زندش
صد بوسه ز مهر، بر جبین می زندش
این کوزه گر دهر چنین جام لطیف
می سازد و باز، بر زمین می زندش
و طوری خواند که تا چند روز، از شراب تلخش، مست و آشفته، به فکر فرو می رفتم و به سرنوشت خود، به سرنوشت انسان می اندیشیدم

شاید بسیاری از اشعار استعاری حافظ، خواجو، سعدی و تاحدی مولانا و... از جانب دین فروشان( بویژه زمانی که شاعر فوت کرده و امکان تحریف زدایی و دفاع از آثارش را ندارد) به سود مقاصدی قابل تحریف باشد. ولی محتوای همین معدود رباعیات خیام، بی گمان قابل تحریف نیست...
خیام بزرگ آنقدر عیان و بی پرده درباره ی شراب انگوری، پوچی جهان و... سخن میگوید که برای خنثا سازی اثر کلامش، چاره ای جز تحریم اشعار او به ذهن مخالفین اندیشه اش نمی رسد.
گویند کسان بهشت با حور خوش است
من میگویم که آب انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار
آواز دهل شنیدن از دور خوش است