قلعه پری: از کریمخان تا لطفعلیخان

یکی از سنن زندیه این بود که در نبردها زنان به یاری شوهران خود در جنگ و گریز شرکت می‌جستند. می‌گویند در یکی از جنگ و گریزها یکی از سپاهیان افغان با صدای بلند به کریم‌خان ناسزا می‌گوید: «اگر مردی چرا زنت را جلو می‌اندازی و خودت فرار می‌کنی؟ بیا و با من جنگ کن.»
کریمخان با اسب به سوی افغان می‌تازد و با یک ضربه شمشیر او را به دو شقه می‌کند؛ سپس بوسه‌ای بر لبه‌ی شمشیر می‌زند و به زبان لری می‌گوید:
تو می‌بوری و بختُم نیبوره.

قریه کوچک و سرسبز پری در دل دشت‌های وسیع لرستان آبستنِ تَنِش و آشوبی شد که بعدها حجم چشم‌گیری از تاریخ ایران را رقم زد. قریه‌ی پری گرچه بر فراز تپه‌ای کوهستانی، مشرف به صحرایی بس خرّم و با صفا و مزارعی پر بار قرار داشت، اما پیرامون قریه حصارهای بلندی رابطه‌ی قریه را با فضای اطراف قطع می‌کرد. در واقع «پّرِیِ» محصورِ درون دیوارهای مرتفع کهن، آن حکایت‌ها برای گفتن داشت. بر خلاف دیگر قلعه‌ها- که آن را مرور زمان به مخروبه‌ای مبدّل می‌کند- قلعه پری هم زمان با گذشت زمان مستحکم‌تر، مقاوم‌تر گردید؛ و با مرمت‌های مداوم و به کار بردن مصالحِ مخصوص دوام آن دوران و نیز توجه خاص اهالی به نقش قلعه بر این دوام و بقا می‌افزود. درهایِ بزرگ و سنگین قلعه با حلقه‌های پیچ وتاب دار و میخ‌کوبی‌های درشت- که معلوم نیست- چگونه آن را در الوارهای محکم کوبیده بودند- به قلعه ابهت خاصی بخشیده بود.