چنین کنند بزرگان

دریابندری در بخشی از مقدمه کتاب نوشته است: «برحسب اتفاق، نویسنده این سطور در آن موقع مشغول خواندن کتابی بود تحت عنوان «انحطاط و سقوط غالب اشخاص» به‌قلم یک نویسنده شهیر آمریکایی به‌نام «ویل کاپی». به‌محض مطرح شدن مساله از جانب شاملو، نویسنده این سطور به فراست دریافت که اگر چند قطعه از کتاب مزبور در خوشه درج شود مقصود حاصل خواهد شد؛ و این کار را به شاملو پیشنهاد کرد. شاملو هم از آن‌جا که در کار تعطیل نشریات دارای شّم قوی و تجربه فراوان است فورا نکته را دریافت و پیشنهاد را مورد استقبال قرار داد. بدین ترتیب، نقشه جامه عمل پوشید و مجله خوشه در ظرف مدت کوتاهی به‌صورتی که ملاحظه کرده‌اید در آمد...»

کتاب دربردارنده قطعه‌هایی با عنوان‌های «خِئوپس»، «پریکلس»، «اسکندر کبیر»، «هانیبال»، «کلئوپاترا»، «نرون»، «آتیلا»، «کریستف کلمب»، «لوکرتزیابورجا»، «فردریک کبیر»، «کاترین کبیر»، «پطر کبیر»، «شارلمانی» و «ساوونارولا» است که نویسنده کتاب درباره هر کدام از این شخصیت‌های تاریخی با طنزی خاص، اطلاعاتی به خواننده داده است.

در قطعه‌ای که درباره «هانیبال» نوشته شده، آمده است: «خلاصه دردسرتان ندهم، رومی‌ها و قرطاجنه‌ای‌ها زدند به تیپ هم و میانشان جنگ شد. جنگشان هم بیست سال طول کشید. یعنی از ۲۶۵ تا ۲۴۱ ق.م (چنان‌که در یکی از فصول گذشته نیز اشاره شد در آن ایام چون هنوز حضرت مسیح متولد نشده بود طبعا تاریخ در جهت عکس حرکت می‌کرد. فقط بعد از تولد مسیح بود که تاریخ تغییر جهت داد و در خلاف جهت عکس به راه افتاد. معلوم نیست در یک همچون عصری رومی‌ها و قرطاجنه‌ای‌ها چه از جان هم می‌خواسته‌اند و چرا زحمت جنگیدن با یکدیگر را بر خود هموار می‌کرده‌اند). باری، چون جنگ در هر صورت درگرفت ناچار بودند که اسمی هم رویش بگذارند؛ و برای این منظور اسم «جنگ‌های پیونیک» را انتخاب کردند. حالا هیچ مهلت ندهید من حرفم را بزنم، هی بپرسید پیونیک یعنی چه؟»