زمین و ارباب و دهقان

مقدمه: سید حسن تقی زاده

از مقدمه کتاب:
رساله ای مشتمل بر چهار مقاله که بقلم نویسنده نامدار ایران آقای جمالزاده اینک انتشار می یابد، متضمن بهترین حکمت سیاسی و ندای عدالت اجتماعی و دعوت به صلاح امت است و تبلیغی است برای موضوعی که امروزه لازمترین اصلاح در مملکت ایران است. نسخ و الغاء اصول رعیت و اربابی که بشکل معمول قرون وسطی در این مملکت بدبختانه جاری مانده و بحق بایستی سالیان زیاد پیش از این مانند خرید و فروش بندگان و بردگان برافتاده باشد، کاری است فوری و فوتی و در حقیقت قضای واجب است. در این کار عقب ماندگی ایران واقعاً بی تناسب است و حتی با نقائص دیگر ما قابل قیاس نیست. در روسیه قریب صد سال قبل رعایا آزاد گردیده و از حال مملوکیت خارج شدند و اصول سرفه منسوخ و الغاء شد (اصطلاح سِرف بر آن طبقه از رعایا اطلاق می شد که خود رعیت هم در حکم ملک ارباب بود). در آمریکای شمالی نیز در همان عصر (۱۸۶۱-۱۸۶۵ مسیحی)، غلامان و کنیزان که عده عظیمی از آنها در املاک زراعتی مالکین آنها بکار انداخته می شد، آزاد شدند؛ ولی در ایران با وجود تاسیس مدرسه دارالفنون در صد و ده سال قبل و رواج تلگراف از نود سال پیش و رونق برق و چراغ برقی از نیم قرن باین طرف و شیوع آثار تمدن مادی مغرب زمین از چاپخانه و اتوموبیل و غیره و حتی انتشار ظواهر عادات و آداب غربی، هنوز حالت رعایا و برزگران از مرحله عهد آغا محمدخان قاجار، بلکه حتی از زمان ایلخانان مغول بالاتر نرفته و بهبود نیافته است و در بدترین و پست ترین وضع مانده است...