اولدوز و عروسک سخنگو

کتاب «اولدوز و عروسک سخنگو» نوشته صمد بهرنگی داستانی نمادین است که با زبانی ساده اما پر از لایه‌های اجتماعی و روان‌شناختی، به تصویر زندگی دختربچه‌ای به نام اولدوز می‌پردازد. اولدوز در محیطی پر از سختی و فشار خانوادگی و اجتماعی زندگی می‌کند؛ مادری ندارد و ناپدری‌اش با او به خشونت رفتار می‌کند. در دل این فضای تاریک، تنها دل‌خوشی اولدوز، یک عروسک پارچه‌ای است که به شکلی جادویی توانایی سخن گفتن دارد. گفت‌وگوهای اولدوز با عروسک، نه‌تنها پناهگاهی برای او هستند، بلکه به شکلی استعاری نشان‌دهنده‌ی صدای درونی، رویاها، و تلاش او برای درک و مقابله با واقعیت بیرونی‌اند.
صمد بهرنگی در این داستان، مانند بسیاری از آثار دیگرش، به وضعیت کودکان، فقر، نابرابری اجتماعی و نظام آموزشی ناکارآمد ایران می‌پردازد، اما این بار با نگاهی لطیف‌تر و داستانی فانتزی‌تر. شخصیت اولدوز نماینده‌ی کودکانی است که در شرایط سخت رشد می‌کنند اما هنوز تخیل، امید و میل به آزادی را در وجود خود حفظ کرده‌اند. این کتاب اگرچه برای کودکان نوشته شده، اما لایه‌های عمیق آن برای بزرگ‌سالان نیز قابل درک و تامل‌برانگیز است. به‌نوعی می‌توان گفت «اولدوز و عروسک سخنگو» داستانی درباره مقاومت کودکانه در برابر سرکوب و جست‌وجوی امید در دل تاریکی است.