اسلام منهای دمکراسی؟

کتاب «اسلام منهای دموکراسی» نوشته مجید شریف اثری انتقادی و تحلیلی درباره نسبت اسلام، دموکراسی و مدرنیته است. مجید شریف از روشنفکران دگراندیش ایرانی بود که در دهه ۱۳۷۰ در پروژه روشنگری و نقد اندیشه دینی فعال بود و این کتاب را در همان راستا نوشت.
در این اثر، نویسنده تلاش می‌کند نشان دهد که چرا در کشورهای مسلمان، دموکراسی به‌سختی شکل می‌گیرد یا تثبیت می‌شود. او از زاویه تاریخ اندیشه و جامعه‌شناسی به موضوع نگاه می‌کند و ریشه‌های ساختاری، فرهنگی و فکری مشکل را بررسی می‌کند. شریف در این کتاب به چند نکته اساسی می‌پردازد:
- نقش آموزه‌های سنتی دینی و برداشت‌های اقتدارگرایانه از اسلام در مانع‌تراشی برای توسعه نهادهای دموکراتیک.
- تاثیر تاریخ استبداد سیاسی و فقدان نهادهای مدنی مستقل در جهان اسلام.
- اهمیت بازخوانی انتقادی منابع دینی و امکان‌های نواندیشی برای ایجاد سازگاری میان ایمان دینی و ارزش‌های مدرن.
- نقد رویکردهای بنیادگرایانه و همچنین نگاه‌های سطحی که همه مشکلات را به استعمار یا توطئه خارجی نسبت می‌دهند.
این کتاب به‌نوعی پلی است میان اندیشه‌های نواندیشان دینی و تحلیل‌های سکولار از وضعیت جوامع اسلامی و می‌کوشد به پرسش اصلی پاسخ دهد: «آیا اسلام با دموکراسی سازگار است یا خیر؟» و نتیجه‌گیری نویسنده گرایش به این دارد که سازگاری ممکن است، اما نیازمند اصلاحات فکری عمیق، بازنگری در فقه و نهادهای اجتماعی است.