قومیت ها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی

کتاب «قومیت‌ها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی» نوشته‌ی دکتر مجتبی مقصودی اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه‌ی علوم سیاسی و مطالعات قومی است که به بررسی جایگاه، رفتار سیاسی، و تاثیرگذاری گروه‌های قومی در ایران دوران پهلوی دوم می‌پردازد. این کتاب، با رویکردی علمی، به یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین ابعاد تاریخ معاصر ایران می‌پردازد؛ یعنی مناسبات قدرت و قومیت در چارچوب دولت مدرن پهلوی.
تمرکز اصلی نویسنده بر روی چگونگی تعامل دولت مرکزی با اقوام مختلف ایران—از جمله کردها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها، آذری‌ها، عرب‌ها و سایر گروه‌های قومی—است و می‌کوشد نشان دهد که در ساختار سیاسی عصر محمدرضا شاه، چگونه این گروه‌ها در فرآیندهای سیاسی حضور داشتند یا به حاشیه رانده شدند، و در چه مواقعی به عنوان بازیگران فعال یا چالش‌برانگیز ظاهر شدند.
مقصودی از منظر نظریه‌های دولت، مرکز–پیرامون، و هویت قومی به موضوع نگاه می‌کند و تلاش دارد فراتر از روایت‌های کلیشه‌ای یا قوم‌گرایانه، تحلیلی مستند و متعادل ارائه دهد. او به زمینه‌های تاریخی و فرهنگی هر قوم، سیاست‌های همگرایانه و واگرایانه‌ی رژیم پهلوی، و واکنش‌های اقوام در برابر فشارهای یکسان‌سازی فرهنگی و تمرکزگرایی سیاسی نیز توجه کرده است.
زبان کتاب آکادمیک اما قابل‌فهم است و در آن از منابع متنوع تاریخی، اسناد، مصاحبه‌ها و داده‌های میدانی استفاده شده. یکی از ویژگی‌های مهم اثر این است که تنها به شرح وقایع بسنده نمی‌کند، بلکه سعی دارد سازوکارهای قدرت، چگونگی شکل‌گیری نارضایتی‌ها، یا مشارکت اقوام در تحولات کلان (مانند بحران‌های سیاسی دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ شمسی) را تحلیل کند.