محمدرضا بیک، سفیر ایران در دربار لوئی چهاردهم

به کوشش: همایون شهیدی

از متن کتاب:
اولین مردمی که در هند مستقر شده و انحصار تجارت شرق را بدست آوردند، پرتقالیها بودند. انگلیسها و هلندی ها که از موفقیت و پیشرفت پرتقالیها ناراحت شده بودند، تصمیم گرفتند همان امتیازاتی را که دولت پرتقال بدست آورده تحصیل نمایند، انگلیسها در ( ۱۶۰۰-م) (۱۰۰۹-ه) و هلندی ها در (۱۰۱۰-ه) (۱۶۰۱-م)، شرکتهایی تشکیل داده و چنانکه گفتیم برای راندن پرتقالی ها در خلیج فارس مشغول فعالیت شدند.
فرانسوی ها آخرین ملتی بودند که از امتیازات تجارت شرق برخوردار گردیدند ولی موقعی که آنها شروع بکار کردند، دوره ای بود که انگلیسها و هلندیها در دریای هند و خلیج فارس قدرت و نفوذ فوق العاده داشتند.
در قرن هفدهم چند تاجر فرانسوی از جمله تاورنیه و شاردن به ایران آمدند. این دو نفر به تجارت جواهرات و سنگ های قیمتی اشتغال داشتند. تاورنیه با هندوستان روابط تجارتی داشته و در ضمن مسافرتهایش دو مرتبه از ایران عبور کرده است.
شاردن در (۱۰۵۶-ه) (۱۶۴۶ - م) وارد ایران شد و در اصفهان اقامت گزید. یادداشتهای مسافرت او بسیار قابل استفاده و مطالعات او درباره ایران بسیار دقیق می باشد.
روابط رسمی ایران و فرانسه در حقیقت پس از تشکیل شرکت فرانسوی هند شرقی (۱۰۷۵-ه) (۱۶۶۴-م) بوجود آمده، لویی چهاردهم و کلیر که به توسعه قوای بحری و تجارت فرانسه توجه خاص داشتند تصمیم گرفتند که با انگلیسها و هلندی ها برای بدست آوردن بازار شرق به مبارزه پردازند...